ዐ

 ሀ ለ ሐ መ ሠ ረ ሰ ሸ ቀ በ ተ ቸ ኀ ነ ኘ አ ከ ኸ ወ ዐ ዘ ዠ የ ደ ጀ ገ ጠ ጨ ጰ ጸ ፀ ፈ ፐ

ዐ ፡ ፲፮ኛ ፊደል በግእዝ አልፍ ቤት በአበገደ (በፊደልነት ስሙ ዐይን - አኃዝ ሲኾን ፬፸ ይባላል) ።
ዐ፡ የሐኀ ወራሽ (ወራሽነቱንም ወደ ፊት ይመለከቷል - "ኣን" እይ) ።
ዐለለ (ዐልሎ ዐለለ/ሤረየ)፡ የስፌት ሣርን ፈትልን በያይነቱ ቀለም ነከረ አገባ ("(በደም ዐለለ)" - እደም ውስጥ ዘፈቀ ለወሰ ልብስን ገላን ") ።
ዐለላ (ዎች)፡ ቀለም የገባ ስንደዶ አክርማ ።
ዐለላ ሙዳይ፡ ዐለላ ዘርፍ (ሙዳይ ባለቤት ነው - ባለላ የተሰፋ ሙዳይ ") ።
ዐለመ (ሐለመ)፡ ዕልም አየ ።
ዐለመ (ሐለመ)፡ ዕልም አየ ።
ዐለመ (ዐልሞ ዐለመ)፡ አመለከተ (ምልክት ሰጠ - ሦስተኛውን "ዐለበ" ተመልከት ") ።
ዐለመ፡ አጠፋ አወደመ ።
ዐለቀ (ኀልቀ)፡ ተጨረሰ ተፈጸመ ተደመደመ ተቈረጠ፡ ሞተ ሽቅ አለ ተጠነገደ ("ውሃ ቢደርቅ ዓሣ ያልቅ" እንዲሉ - "(በውሃ ይለቅልሽ)" - ዐዲስ ልብስ የለበሰውን ሰው እንዲህ ይሉታል - ውሃ ዕጥበትን ያሳያል - በ፰ኛው ሺ ሰው ኹሉ ያልቅና ምድር ባዶ ስትኾን ምነው ይኸ ዛፍ ሰው በኾነ የሚባል በት ጊዜ ይመጣል ይላሉ ") ።

ዐለበ (ሐለበ)፡ ከላም ከበግ ከፍ የል ከጐሽ ከግመል የእንስቶቹን ጡት በጣቱ እየሳበ ወተትን አንሯሯ (በጮጮ በቀራፎ በወ ጭት በሳሕን ውስጥ አፈሰሰ ጨመረ - "(አንዠ ትን ዐለበ)" - የምግብንና የውሃን ቅሬታ አወጣ - "(ሆድን ዐለበ)" - እጅግ አስቀመጠ አስቀዘነ - "ጠገተን" ተመልከት ") ።
ዐለበ (ትግ)፡ ለበሰ ታጠቀ ።
ዐለበ (ዐለመ አመረ)፡ ምልክት ' አደረገ (ጥይት አጐረሠ አነጣጠረ አዘገበ ደከረ ") ።
ዐለበ፡ ላምና ጥጃን አገናኘ "
ዐለተ ማሪያም (ዐራተ ማር ያም)፡ የማሪያም ዐልጋ ("በሰላሌ ወረዳ ያለ አገር - ጥንታዊ የማሪያም ሰበካ አጥቢያ ") ።
ዐለት (ዐራት)፡ ዐልጋ ("(መንበር)") ።
ዐለት፡ የወንዝ ደንጊያ አ ለት ።
ዐለንጋ (ጎች)፡ ጕማሬ አኰርባጅ መ ግረፊያ መሸንቈ ("(ምሳ. ፲፥፲፫)") ። በአንቆቅል ሽም "ዐልቅት ዐለንጋ" ይባላል ። "ትንሽ ዐለ ንጋ ወንዝ ለወንዝ ትላጋ" ። ("የምድር 'ዐለንጋ)" ቱልት ።
ዐለንጋ ቍልፍ)፡ ፵ፍና ፉ ብስ ኾኖ በጠፍር (ዐለንጋ) የሚዘጋ ቅርቃር ።
ዐለያ (ኀለየ)፡ ዐሳቢ ።
ዐለያ ነሽ፡ የሴት ስም ("ዐሳቢ ነሽ" - ዳግመኛም በዐሊ አንጻር ዐለያን ልዕልት ብሎ መተርጐም ይቻላል ") ።
ዐለጠ (ሐለጸ/ዐረ/ኸለጸ/ቀላ ቀለ)፡ ዐልጫ ኾነ (ጣም ዐጣ ወጡ ") ።
ዐለፈ (ኀለፈ)፡ ኼደ ተራመደ ተሻ ገረ ዘለለ ("(፩ሳሙ. ፱፥፳፯)") ። "ለፋ" ብለኸ "ኣለ ፋን" እይ ("(ሰዓቱ ዐለፈ)"፲፮ የነበረው ፯ ኾነ ") ።
ዐለፈ፡ ለሰጠው ላደረገው ኣለኹ አለ
ዐለፈ፡ ሞተ ጠፋ ("ነፍሱ ወደ ሰማይ ሥጋው ወደ መቃብር ወጣ ወረደ - እከሌ በጁ ነፍስ ስላለፈበት አገሩን ለቀቀ ") ።
ዐለፈ፡ ተረፈ መጣ ("ያን ለት ገንዘብ ስንካፈል ያንተ ወደኔ ዐልፋልና እመልስልኻ ለኹ ") ።
ዐለፈ፡ ተሻረ ቀረ ተተወ ("(ጕልበት ዐለፈበት)" - የሥራ ዋጋ ጨርሶ አልተቀበለም - ቀርቶበታል ") ።
ዐለፈ፡ ተነሣ ተወሰደ ("(ዳን. ፬፥፴፩)") ።
ዐለፈ፡ ደፈረ (ትርፍ ነገር ተናገረ - "ዐለ ፍከኝ" እንዲል ተማጋች ") ።
ዐለፈ፡ ገፋ ("ወሰንን ዐለፈ" እንዲሉ) ።
ዐለፈ፡ ጥሩ ኾነ አማረ ።
ዐለፈለት፡ አገኘ ተረፈው (ችግር ለቀ ቀው - እንጀራ ጠገበ ") ።
ዐለፈበት፡ ዐጣ ነጣ ደኸየ ተቸገረ ።
ዐለፋ፡ በበጌምድር ክፍል ያለ አገር ።
ዐለፋ፡ ፍድፋጅ ።

ዐለፌታ፡ ትርፍ ነገር

ዐለፍ፡ ዝኒ ከማሁ ለዐላፊ (የዘለለ - "ይህ ተክል ስለ በዛ አንድ ዐለፍ ንቀለው ") ።

ዐለፍከኝ፡ ዘለልከኝ ተውከኝ ደፈር ከኝ ሰደብከኝ ("ኣንቱ ብለኸ አንተ አልከኝ ") ።

ዐሊ (ዐረ)፡ ልዑል (ከፍ ያለ ") ።

ዐሊብ (ሐሊብ)፡ ማለብ ("(ኣርእስት)") ።

ዐሊብ (ሐሊብ)፡ ትኵስ ወተት (የበ ሰለ ደም ነጭ የሥጋ ፈሳሽ - የሕፃን የግል ገል የጥጃ የውርንጭላ የቡችላ ምግብ - ጥሬ ዘር ") ።

ዐሊብ (ሐይብ)፡ ዐይብ ("(ተረት)" - ላም አለኝ በሰማይ ወተትም አልጠጣ ዐሊቡ ንም አላይ - የና ለ ይዋረሳሉና ዐይብ ዐሊብ ተባለ - "ዐየበን" ተመልከት ") ።

ዐላሚ (ዎች)፡ ያለመ/የሚያልም (ባለ

ዐላሚ (ዎች)፡ ያለመ/የሚያልም (ባለ

ዐላማ (ዎች/መጠራ)፡ ብራኳ ጊጤ (በጥይት የሚመቱት በሹል ዕንጨት ") ።

አላማ፡ አያያዘ፡ አጋጠመ፡ (በመላሚያ፡ አሰረ፡ ጠገነ) ።

ዐላማ፡ የዓለም መንግሥታት ኹሉ የነጻነትና የሃይማኖት ምልክት (ባንዲራ በያይ ነቱ ቀለም ያለውና የሌለው የሐር ልብስ ክፍል የቀስተ ደመና ምሳሌ - ዘፀ. ፲፯፥፲፭፡ ዘኍ. ፪፥፫፡ ኤር. ፶፩፥፲፪ - ይኸውም በሰንደቅ ላይ የሚሰቀል የሚንጠለጠል ነው - "ሰንደቅ ዐላማ" እንዲሉ) ።

ዐላማ፡ ድምር (ርጥብ የደመራ ዕንጨት ነበልባል ባለው ችቦ የሚወጋ ") ።

ዐላቂ፡ የሚያልቅ/የሚጨረስ (ጥናት ጥንካሬ የሌለው ") ።

ዐላቢ (ዐላሚ)፡ ያለበ ("(ጥል)" የሚያ ልብ - አነጣጣሪ ") ።

ዐላቢ (ዎች/ሐላቢ)፡ ያለበ/የሚያ ልብ ("ላም ዐላቢ" እንዲሉ) ።

ዐላባ፡ ነጭ ማዕድን (ማንኛውም ምድር የምትሰጠው ውጤት ") ።

ዐላባ፡ እኸል በያይነቱ ("ዐላባ ገለባ" እንዲሉ) ።

ዐላባ፡ ከጕራጌ ነገድ አንዱ ።

ዐላባ፡ የምድር ፍሬ (ወተት የሚመ ስል ጠመቅ ") ።

ዐላይ (ዮች)፡ ያለለ/የሚያልል (ቀ ለም ኣግቢ ") ።

ዐላፊ (ዎች/ኀላፊ)፡ ያለፈ/የሚያልፍ (በቀጥታ ኻያጅ - "ዐላፊ አግዳሚ ዐላፊ ጠፊ" እንዲሉ - "ነገረ" ብለኸ "ነገርን" ተመልከት ") ።

ዐላፊ፡ ዋቢ ዘበኛ ።

ዐላፊነት፡ ዐላፊ መኾን (ዋቢነት ተያ

ዐላፎች፡ ዐላፊዎች ኻያጆች ("(ኢሳ. ፶፩፥፳፫)") ።

ዐሌ (ዐለየ)፡ ዝኒ ከማሁ ለዐሎ "

ዐሌ አለ፡ አስተባበለ ("የለም አይዶ ለም አለ" - "ሸፈጠን ካደን" እይ ") ።

ዐል፡ በርበሬ ያልገባበት የሹሮ የስጋ ወጥ ።

ዐልቅታም፡ ዐልቅት ያለበት የበዛበት ምንጭ ዦር ።

ዐልቅት (ቶች/ዐለቅት)፡ ከረጢ ትነት ያለው የውሃ ውስጥ ተንቀሳቃሽ ("(ኢሳ. ፴፬፥፳፫)") ። በበሬ ጕረሮ ተለጥፎ ደም እየ ጠጣ ያድጋል ("(ተረት)" - ዐልቅትና ድኻ ውሃ ለውሃ ") ።

ዐልባ (ትግ/ዐለባ/ልብስ)፡ ዝምዝ ማትና ጥልፍ ያለው ጌጠኛ የሴቶች ሱሪ ("ል ብን" እይ ") ።

ዐልቦ መጋት፡ ርባና ቢስ ሥራ

ዐልቦ ማለት የወርቁንና የብሩን መቅለጥና መፍሰስ ያሳያል ("(የበቅሎ ዐልቦ)" - ወርቅ ቅብ የብር ዶቃ በበቅሎ ዐንገት የሚ ጠለቅ - "አልባን አልቦን" አስተውል ") ።

ዐልቦ፡ ከወርቅና ከብር በዶቃ አም ሳል የተሠራ የሴቶች እግር ጌጥ ("(ኢሳ. ፫፥፲፰)") ።

ዐልቦ፡ ጡትን ስቦ ጐትቶ ወተትን ኦ ።

ዐልቴት፡ የዛፍ ሙጫ—አል ቴት ።

ዐልጋ (ዐለገ)፡ አራት እግር ኹለት ዘንግ ኹለት ደንብ ያለው (መካከሉ በጠፍር የተታታ መኝታ - ረዥሙ ዙፋን ዐጪሩ ድ ንክ ይባላል - ሲበዛ "ዐልጋዎች" ያሠኛል - "(ጐ በዝ ዐልጋ)" - መካከለኛ - "(የብረት ዐልጋ)" - ከብረት ብቻ የተሠራ በሽቦ የተታታ - "(የወርቅ ዐልጋ)" - ከወርቅ የተበጀ የተዘጋጀ ") ።

ዐልጋ ነቀነቀ፡ ከዳ ሸፈተ ።

ዐልጋ ወራሽ፡ ያባቱን ዙፋን የሚወ ርስ (የንጉሥ ልጅ ") ።

ዐልጋ፡ የጣራ መሥሪያ (ረዥምና ሰፊ ቈጥ ") ።

ዐልጋ፡ ያንድ ንጉሥ ግዛት (መንበረ መንግሥት - "ባልጋ በመንግሥት" እንዲሉ) ።

ዐልጫ መረቅ፡ የመረቅ ዐልጫ (ወ ይም ያልጫ መረቅ - በቅቤና በጨው በቃ ሪያ በርበሬ በነጭ ሽንኵርት የተቀቀለ የሥብ መረቅ - ጤፍ እንጀራ እየፈተፈቱ ይበ ሉበታል ") ።

ዐልጫነት፡ ዐልጫ መኾን ("(ነገሩ ዐ ል ኾነ)" - ከማይረባ ተቈጠረ - ሳይዝ ቀረ ") ።

ዐልፎ፡ ቀርቶ ተትቶ ።

ዐልፎ፡ ተራምዶ ዘሎ ("ዐልፎ ካያጅ" እንዲሉ) ።

ዐልፎ ዐልፎ መጣ፡ አንዳንድ ጊዜ እያሠለሰ ።

ዐሎ (ዐለወ)፡ ሐሰት ክሕደት ("ዐሎ ብሎ የተረታ መኻል አገዳውን የተመታ" እን ዲሉ - "አልን" ተመልከት ") ።

ዐሎ፡ ብድራት በቀል ።

ዐሎ አለ፡ ካደ (አላመነም አልተቀ በለም ") ።

ዐሎኛ፡ ከዳተኛ ሸፍጠኛ ፥ ተቃራኒ ።

ዐሎውን ከፈለ፡ ብድሩን መለሰ (አ ጥቂውን አጠቃ ") ።

ዐመለ (ሐመለ)፡ ለመለመ (ወየበ ደነ በሸ ከቅዝቃዜ የተነሣ ") ።

ዐመለ ልስልስ፡ ደግ ሰው (ደንሴ አይቈረቍሬ አያስቀይሜ ") ።

ዐመለ ቢስ፡ ዐመለ ክፉ ።

ዐመለ ናጫ፡ ጨቅጫቃ ሰው ።

ዐመለ ወርቅ፡ የሴት ስም ።

ዐመለ ጌታ፡ በውርደት ቦታ የማይ ገኝ ሰው ።

ዐመለኛ (ኞች)፡ ልማደኛ ሠሠኛ (መጥፎ ዐመል ያለው ሰው ") ።

ዐመል (ሐመል)፡ የኮከብ ስም (የበግ አውራ የሚመስል የመጋቢት ኮከብ ") ።

ዐመል (ዐረ/ሥራ)፡ ልማድ ሐራራ ሡሥ (በሥራ የሚገለጥ ክፉና ደግ ጠባይ - "(ተረት)" - ዐመልኽን በጕያሽ ሥንቅሽን ባህ ያኸ - "ዐመል ያወጣል ከመኻል ዐመል ያገ ባል እመኻል - ሞት ላይቀር ፍራት ዐመል ላይቀር ቅጣት ") ። "መለመለ" ብለሽ "አመለመለን" እይ ።

ዐመል፡ አኳዃን ኹኔታ ("ጐባጣን እን ዴት ይቀብሩ ቢሉ እንዳመሉ ") ።

ዐመል አወጣ፡ ጠባዩን አካኼዱን ለ ወጠ (ከፋ ክፉ ኾነ ") ።

ዐመል እሳት፡ ጠንቋዮች ቍጡነትና ተናዳጅነት ያለውን ሰው ኮከቡ ዐመል እሳት ነው ይሉታል ።

ዐመል የለሽ፡ ቈጭባራ ("ዐመል የለሽ የሰው አትበዪ ሀብት · የለሽ የራስሽን አትበዪ" እንዲሉ) ።

ዐመል፡ የግስን አካኼድ የሚለውጡ "አና/ሀ/ወና/የ" ዐመል ይባላሉ ።

ዐመልሳ፡ በመርሐ ቤቴ ክፍል ያለ እ ገር ነት የሚሠራበት ።

ዐመመ (አሕመመ)፡ ራስን አዞረ (ሆድን ቈረጠ ጐንን ወጋ እጅና እግርን ቈረ ጠመ ነዘረ በሸተ ጤና ነሣ ") ።

ዐመመ፡ በዛ በረከተ ("(ግእዝ)") ።

ዐመም (ሐሚም)፡ ማመም ።

ዐመም አደረገ፡ በቀላል ዐመመ ።

ዐመሰ (ኀመሰ)፡ ዐምስት አደረገ ።

ዐመሰ (ሐመሰ/ዋኘ)፡ በቀላል እ ሞቀ አንቃቃ (የላዩን ወደ ውስጥ የውስጡን ወደ ላይ ገለበጠ አዛወረ - የስጥ ") ።

ዐመሰ፡ ኣወከ አተራመሰ ሕዝብን ።

ዐመቀ (ዐሚቅ ዐመቀ)፡ ጥልቅ አ ደረገ ።

ዐመቀ፡ ኣበቀ ወደ ውስጥ ተጫነ ጨቈነ ረጠጠ (ዶቄትን ዐመድን እብቅን - "ደረነቀን" እይ - ከዚህ ጋራ አንድ ነው ") ።

ዐመተ (ሐመሰ)፡ ዐመሰ ክትፎን ።

ዐመተ (ሐመተ)፡ በላ አነደደ አቃ ጠለ ፥ አከሰለ (ዐመድ አደረገ - "ዐመደን" እይ ") ።

ዐመተ (ትግ/ሐመተ)፡ ቈረጠ መ ተረ ከተፈ ።

ዐመተ፡ ዐማት አደረገ ።

ዐመተ፡ ዓመት፡

ዐመቸ፡ ዐማች አደረገ ።

ዐመደ (ሐመደ)፡ ዐመተ ቈረጠ ïደፈ

ዐመደ (ዐምዶ ዐመደ)፡ ደገፈ ተሸ ።

ዐመደ በል፡ ዐመድ የሚቅም/የሚበላ (አህያ ") ።

ዐመደ፡ አሳት አጠፋ (ዐመድ አደረገ ' አደቀቀ ") ።

ዐመደ ፈጭ፡ ዐመድ የሚፈጭ

አመዳመድ፡ አቈራረጥ፡ መመድመድ።

ዐመዳም (ሞች)፡ ባላመድ (ወዘ ቢስ ነጮ ድኻ ንጣታም ደረቅ ") ።

ዐመዳይ (ሐመዳ)፡ ዐመድ መስሎ በብርድ ጊዜ የሚዘንም (በውሃና በመሬት ላይ እንደ መስተዋት የሚጋገር ብትን ውርጭ እ ኸል አጥፊ - ነጭ ዐመድማ - "ዋግን" እይ ") ።

ዐመዴ፡ የንብ ስምና መልክ ።

ዐመድ መስኩ፡ ባመድ ላይ የሚቀ መጥ ፥ የሚተኛ ።

ዐመድ ማዶ (ዐመድ ማዱ)፡ ባመድ ላይ የሚበቅል ቅጠል (ዐመድ ወ ዳድ - "ማዱ ዐመድ የኾነ ") ።

ዐመድ፡ ብዛት ("ግንድን" ተመልከት ") ።

ዐመድ ዐፋሽ፡ ከወዳጁ ወረታ የማ ያገኝ ("እጅን" እይ ") ።

ዐመድ፡ እሳት የበላው ያቃጠለው ነጭ የንጨት የደንጊያ የመሬት ዱቄት (ኖራ ዐቧራ - "(በረቅ ጕብጕባ)") ። "ዘመድ ከዘመዱ አህያ ካመዱ" ("(ተረት)" - ያህያ ሥጋ ዐልጋ ሲሉት ዐመድ ") ።

ዐመድ ያጠለቀው ጕልቻ የላ ቀው፡ ፍጹም ድኻ ምስኪን (ይልሰው ይቀ ምሰው የሌለው ") ።

ዐመድማ (ሐመዳዊ)፡ ዐመድ የሚመስል (አህያ ፈረስ ") ።

ዐመዶ፡ ነጭ ገብስ ።

ዐመዶ፡ ነጮ አበቅማ ።

ዐመጃ፡ ከዐመገ ቢወጣ የንጨቱን ብዛት ጥቅጥቅነት ያሳያል ።

ዐመጃ/ዐምጃ/ዐመጃይ (ሐመዳዊ)፡ ሰበከቱ ዐመድ የሚመስል ቅጠል (በወይናደጋ የሚበቅል ") ።

ዐመገ (ሐመገ)፡ ሰበሰበ አከማቸ መ ሰገ ("ገና ቀ ተወራራሽ ስለ ኾኑ በዐመቀ ፈ ንታ ባላገር ዐመገ ይላል ") ።

ዐመጠ (ዐመፀ)፡ ከዳ ሸፈተ (ግብር ነሣ ከለከለ በደለ ገፋ ") ።

ዐመጠኛ/ዐመፀኛ፡ ከዳተኛ ሽፍታ ግ ፈኛ (በእጁ የገደለ በቃሉ የበደለ - ዕዝ. ፬፥፲፱) ።

ዐመጠኛነት/ዐመፀኝነት፡ ዐመጠኛ መኾን ፥ ("(፩ሳሙ. ፲፭፥፳፫)") ።

ዐመጥ (ዐመፅ)፡ ክዳት በደል ።

ዐመፀ፡ ዐመጠ ።

ዐመፀኛ (ኞች)፡ ዐመጠኛ ።

ዐመፀኛው (ዋ/ይቱ/ቷ)፡ ወንድና ሴትን ለመለየት ይነገራል ("(ኤር. ፫፥፲፩)") ።

ዐመፅ (ዐመፃ)፡ ዐመጥ ።

ዐሙስ (ኀሙስ)፡ ፭ኛ ቀን ከእሑድ ("አበደ" ብለሽ "እብድን" እይ ") ።

ዐሙስ የቀን ቅዱስ፡ ፳፰ መጋቢት (ቅዱስ ቍርባን ለሐዋርያት የተሰጠበት ") ።

ዐሙድ ላይ ተንከባላይ፡ አህያ ("ሀ ባይን" ተመልከት ") ።

ዐሚ (ሐማዪ)፡ ያማ/የሚያማ ።

ዐሚተኛ (ኞች)፡ ዐሚታ ወዳድ (አፉ የማያርፍ - ስም አጥፊ - ምሳ. ፩፥፲፱) ። ("እያሙ ፍቅር)"፡ የውሻ ስም ("ሤራን" ተመልከት ") ።

ዐሚታ፡ ዝኒ ከማሁ ።

ዐሚታ ጠባቂ፡ ሲያውቅ አበድ አ ጫዋች ("እንዲህ አሉ ባይ ") ።

ዐማ (ሐመየ)፡ ነቀፈ ስም አከፋ ("ሰውን ሰው ዐማው የራሱን ሳይሰማው - አፍ' ሲያርፍ ወዳጁን ያማል - "(አትማ ንጉሥ)" - ሞት የተፈረደበት ሰው የሚመታበት ዱላ - "በራስኸ ፍረድ እንጂ ንጉሥን ኣትማ ማለት ነው" - "(አንተን ዐማኹ)" - ታዘብኩ ") ።

ዐማመመ፡ ቀረጣጠፈ ቈራረጠ ሰውነ ትን ሆድን ።

ዐማሚ (አሕማሚ)፡ ያመመ፥የሚያም ።

ዐማምቻ፡ የጋብቻ ጋብቻ ("እቱን ድሮ የእቱን ባል እት እንደ ማግባት ያለ ነው ") ።

ዐማራ (ዐም ሐራ)፡ ዐም ሕዝብ (ሐራ ነጻ - በተገናኝ ነጻ ሕዝብ ገዢነት እንጂ ተገዢነት የማይስማማው ማለት ነው - "አማረን" አስተውል ") ።

ዐማራ ሣይንት፡ የሣይንት ዐማራ ("ሣይንት ባለቤት - ዐማራ ዘርፍ ኹኖ ቢተ

አማራ፡ ነጻ፡ ሕዝብ፡ ዐማራ።

ዐማራነት፡ ዐማራ መኾን (ተገዝሮ ተ ጠምቆ ማተብ አስሮ ") ።

ዐማሬ፡ የስንዴ ስም (ውሃ የሚመስል ስንዴ ") ።

ዐማሬ፡ ያማራ ተወላጅ (ያማራ ዘር - የሣይንትም አባት ዐማሬ ይባል ነበር ይላሉ) ።

ዐማርኛ፡ ተዛዋሪ ምስጢራዊ ነገር (መል ካምና ክፉ ባንድ ጊዜ የሚያናግር ኅብር ቃል - "(ማስረጃ)" - አትሙት - "(ኢትሙት)" - ሞት ኣይ ንካኸ - አትሙት - "(ኢትሕምይዎ)" - ስሙን በክፉ አታንሡት አታጥፉት " ዐትሙት - "(ኅትምዎ)" - ደብዳቤውን ማኅተም ኣድርጉበት - "የለቅሶ ዜማ ግጥም" እይ ") ።

ዐማርኛ፡ ያማራ ቋንቋ (ከግእዝ የሚወ ለድ - ከሱርስትና ከዕብራይስጥ ከዐረብ የሚዛ መድ ሴማዊ ልሳን ") ።

ዐማሮ፡ ያገር ስም (በሲዳሞ ያለ አ ገር ያማራ ዘር የነበረበት - ሌላም አፈታት ይኖረዋል ") ።

ዐማሮች፡ ሺዎች ላስቶች በጌምድሮች ጐዣሞች ወሎዎች ።

ዐማሽ (ሾች)፡ ያመሰ/የሚያምስ (አ

ዐማቂ፡ ያመቀ/የሚያምቅ (ረጣጭ ") ።

ዐማቂት፡ የደም ምች ("ያመቀች የምታ ምቅ" ተብሎም ይፈታል) ።

ዐማት (ሐማት)፡ የባል እናት ("(ተረት)" - ዐማትና ምራት ሳይስማሙ መሬት ") ።

ዐማት፡ የሚስት አባትና እናት ("ወንድ ዐማት ሴት ዐማት" እንዲሉ - "(ተረት)" - ከሞ ተች ሚስቴ ምን አለኝ ካማቴ ። ለቅልብ ልብ ዐማት ' ሢሶ በትር አላት - በግእዝ ግን ወንዱ ሐም ሴቷ ሐማት ይባላሉ ") ።

ዐማች (ሐማቲ)፡ ያመተ/የሚያምት ።

ዐማች (ሐም)፡ የልጅና የእት ያክ ሥት የዘመድ ባል ("(ዮሐ. ፲፰፥፲፫)" - "(ተረት)" - ዐማች ኣስታርቆ ቀንበር አርቆ ") ። መጽሐፍ ግን በወንድ ዐማት ፈንታ ዐማች ይላል (ስሕ ተት ነው - ዘፀ. ፲፰፥፲፪፡ ፲፬፥ ፲፭፥ ፲፯፥ ፳፬) ።

ዐማች ኾነ (ሐመወ)፡ ልጃገረድን አገባ ።

ዐማኑኤል፡ ስመ ተዋሕዶ ("ዐማኑ ከኛ ኤል አምላክ - አምላክ ከኛ ጋራ" ማለት ነው - ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ፍጹም ኣምላክና ፍጹም ሰው መኾኑን የድንግል ማርያምን ሥጋ መልበሱን ያሳያል ") ።

ዐማኔል፡ ዝኒ ከማሁ ("የሕዝብ ኣነጋገር ነው" - "ሚጣቅ ዐማኔል" እንዲሉ) ።

ዐማጅ፡ ያመደ/የሚያምድ (ቈራጭ ደፍጣጭ ") ።

ዐማጊ፡ ያመጎ/የሚያምግ (መሳጊ ") ።

ዐማጋ፡ ምሳግ (የሜዳ በረት - ቀዬ የበር ውጭ ") ።

ዐማጭ (ዐማፂ)፡ ያመጠ/የሚያምጥ ("መጣን" እይ ") ።

ዐሜት (ሐሜት)፡ ማማት ፥ ነቀፋ ።

ዐሜዳ (አልዐሜዳ)፡ ባ፭፻ ዓ ም የነበረ የሐበሻ ንጉሥ ("ትርጓሜው ብዙ ነኸ ማለት ነው - "ሐመደን" አስተውል ") ።

ዐምሌ (ሐምሌ)፡ የወር ስም (፲፩ኛ ወር ከመስከረም - "ቅጠላም ባለቅጠል" ማለት ነው - "ዐምሌና ናሴ" እንዲል ባላገር) ።

ዐምሞ፡ በዝቶ ("ቄሱ ዐምሞ ጠምጥሞ መጣ ") ።

ዐምሳ (ኀምሳ)፡ ፭ ጊዜ ፲ ወይም ፲ ጊዜ ፭ (፶ - ተራ ቍጥር ሲኾን ዐምሳኛ/ ዐምሳኛው ይላል ") ።

ዐምሳ አንድ (፶፩)፡ ኣምሳና አንድ ።

ዐምሳ እግር '

ዐምሳ እግር፡ የትል ስም (በክረምት የሚታይ ተንቀሳቃሽ - በስተፊት ሲነኩት ጥቅ ልል ይላል ") ።

ዐምስተኚት፡ ዐምስተኛዪቱ ክፍል ።

ዐምስተኛ (፭ኛ)፡ ያምስት ወገን ።

ዐምስተኛዋ፡ ያች ዐምስተኛ (የርሷ ዐ ምስተኛ ") ።

ዐምስተኛው፡ ያ ዐምስተኛ (የርሱ ዐ ምስተኛ ") ።

ዐምስተኛዪቱ፡ ያች ዐምስተኛ "

ዐምስት (ኀምስት)፡ የመደበኛ ቍጥር ስም (፭ - በአራትና በስድስት መካከል ያለ አ ኃዝ - የማዕርግና የተራ ቍጥር ሲኾን ") ።

ዐምስት አደረገ፡ ፭ አለ (ባ፭ ከፈለ ") ።

ዐምስትነት፡ ዐምስት መኾን ።

ዐምስትያ፡ ዐምስት መቶ ድር ።

ዐምስትዮ/ዐምስትዮሽ፡ ካምስት አ ንድ የኾነ ሽርብና ድርብ ንብብር ነገር ።

ዐምስቶ፡ ያምስት ሰው ጉባኤ (ወይም አንድነት ") ።

ዐምሾ፡ ካምስት አንድ

ዐምቆ፡ ዐብቆ ረጥጦ ("ዐምቆ ደርንቆ እ ንዲሉ ") ።

ዐምበላይ (ሐንበላዊ)፡ የዐምበል ወገን (ባለጥሩር - "ዐምበላይና ዐምባላይ ' ልዩዎች መኾናቸውን ልብ አድርግ ") ።

ዐምበላይ፡ ዐውሎ ነፋስ (ባሕርን የሚደርጥ ጣራን የሚገለብጥ ") ።

ዐምበል (ለባሴ ሐንበል)፡ ዐምበል ለባሽ (የፈረሰኛ ባልደራስ ገሥጋሽ ወራሪ ጦር መሪ የሰራዊት አዛዥ ፥ ሻለቃ - "ያ፶ ፥ የ፫ ዐምበል ሻምበል" እንዲሉ - "ዐጤ ቴዎድሮስ የሺሑን ጭፍራ አጋፋሪ ዐምበል (ሐምበል) አሉት" - ታሪ. ቴዎ) ።

ዐምበል (ዐረ/ሐንበል/ግእዝ/ሕንባል/ኮርቻ)፡ የፈረስ መጣብር (ከብርና ከወርቅ የተሠራ - ወይም ከንሓስ የተበጀ - ወርቅ ቅብ ጕብጕብነት ቀለበትነት ያለው የኮርቻ ጌጥ ") ።

ዐምበል (ድርዐ/እንግድዓ)፡ ጥሩር የደረት ልብስ ውስጠ ነት (የብረት ጥብቆ ሳንቃ መጋጠሚያ ያለው ሐርበኛ ጦረኛ የሚ ያጠልቀው ") ።

ዐምበል፡ ታፋንና እንቢያን ከፍላጻ ከ ልክል (ከብረት የተዘጋጀ የፈረስ ቤዛ - "ጥሩርን" እይ ") ።

ዐምበል፡ ከኒሻን በላይ ያለ ክብ የሐር ጥብጣብ (ሰንደቅ ዐላማ - "እከሌ ባላም በል ኒሻን ዐምበል የሌለው ኒሻን ተሸለመ" እንዲሉ) ።

ዐምበሎች፡ መጣብሮች (ጥሩሮች የጦር አለቆች ባለጥሩሮች - ራእ. ፲፱፥፲፰) ። "ሐምበልና ዐንበል ከዐምበል ጋራ አንድ ነው - ይኸ ውም የሐንና የዐን የመንና የነን መወራረስ ያሳያል ") ።

ዐምበር፡ ሽቱ—ዐንበር ።

ዐምባ (ዐም ባ/ሕዝብ ባ)፡ የተራራ ስም (ዕርድ ምሽግ ያለበት ተራራ - ትርጓሜው "ሕዝብ አላት/አለባት" ማለት ነው - ፩ሳሙ. ፳፫፥፲፬ - "(ተረት)" - ቀን ቢደ ርስ ዐምባ ይፈርስ - ኢያ. ፮፥፳) ።

ዐምባ፡ ለጦርነት የተደለደለ መሬት ("(ሕዝ. ፳፩፥፳፪)")

ዐምባ ራስ (ርእሰ ዐምባ)፡ የተ ራራ ራስ ጫፍ '

ዐምባ ራስ (ያምባ ራስ)፡ ያምባ ሹም (ዋና ግንባር ቀደም - "(ተረት)" - ከጐንደር ንጉሥ ያገር ዐምባ ራስ - "ዐምባ ራስን የሚ ያዝ ባላምባራስ' ይባላል" - "ባልን" ተመልከት ") ።

ዐምባ ራስ፡ ጣብ የሚባል ጨዋታ ።

ዐምባ፡ በማንኛውም ስፍራ የተሠራ መንደር ጎረቤት ("ጽኑ ዐምባ ወይራ ዐምባ ታላቅ ዐምባ ታች ዐምባ ላይ ዐምባ" እን ዲሉ - "መንደር ዐምባ' መባሉ የቀድሞ ሰዎች ") ።

ዐምባ፡ በተራራ ላይ ያለ መንደር ("በግእዝ ሀገር ይባላል ") ።

ዐምባ ገነን (ኖች)፡ ንጉሥ ያልሾ መው ባላባትነት የሌለው በተራራ በመንደር የገነነ ሰው

ዐምባ ጓሮ (የዐምባ ጓሮ)፡ የዐ ምባ ኋላ ("የመንደር ' ጠብ ጥል ጠብ' የተባ ለው ጓሮ መኾኑን አስተውል - "(ተረት)" - አላሽከር በቅሎ ኣለወንድማማች ዐምባ ጓሮ ") ።

ዐምባ ጓሮኛ (ኞች)፡ ጠበኛ (ጠበ ወዳድ ጥል ያለሽ ፥ ዳቦ የሚል ") ።

ዐምባላ (ዐም ባ ላ/ሕዝብ ባ ላ)፡ ሕዝብ አላት ("ብዙ ኹኖ የሚኼድ ነጭ የዥረት አሞራ ወይም ወፍ - "ዐምባላ ሐባብኛ ነው" - መዝ. ፹፫፥፫) ።

ዐምባላይ (ትግ/ሐባ/ሐምበለይ)፡ ነጭ ጸዐዳ ፈረስ ሻሾ ("ጊዮርጊስ ጊዮርጊስ ባላምባላይ ፈረስ" - ታቦት ዘፋኝ ") ። መጽሐፍ ግን "አን(ም)በላይ" ይላል ("(ዘካ. ፩፥፰፡ ፮፥፲፥፫፡ ራ እ. ፲፱፥፲፩፥፲፬)") ።

ዐምባላይ፡ የዐምባላ ዐይነት ነጭ ፍጥረት ።

ዐምባላይነት፡ ዐምባላይ መኾን (ንጣት ነጭነት - በልማድም "አምባ/አንባ/አምበል/አ ምባላ/አምባላይ" እየተባለ ይጻፋል ") ።

ዐምባላዮች፡ ነጫጭ አሞሮች ወፎች ነጐዴዎች ፈረሶች ። መጽሓፍ ግን "አንበላዮች" ይላል ፥ ("(ዘካ. ፮፥፮)") ።

ዐምባላጌ፡ የዐምባላ ምድር አገር ("ዐ ምባ ዐላጊ ቢል ግን ትርጓሜው ሌላ ነው ") ።

ዐምባሰል (ዐምባ ዐሰል)፡ በወሎ ግዛት ውስጥ ያለ አገር ("የማር ዐምባ መን ደር ተራራ" ማለት ነው ") ።

ዐምባት፡ ዝኒ ከማሁ ("በመራቤቴ ክ ፍል ያለ ደጋ ") ።

ዐምባው)። (ግጥም)፡ ይታመሳል፡ አሉ፡ ከፋና፡ ቦረና፡ አማን፡ አይደሉም፡ ወይ፡ እነራስ፡ ጐበና ።መዠመሪያውን፡ አማን፡ እይ ።

ዐምቦ ("ከብት ሲጠ ጣው ጨው ጨው የሚል ውሃ ዐፈር ኾራ በኦሮ ዐምቦ ባማርኛ ነው ምስጢሩ ከኩሬነት አይወጣም ኮራን ተመልከት ኹሽ ") ("ኩኪ") ።

ዐምቦ (ዐም ቦ/ሕዝብ ቦ)፡ ጨው ጨው የሚል ዐፈር ፲ ወይም ጭቃ እየ ተሰፈረ የሚሼጥ ("ትርጓሜው ሕዝብ አለበት ማለት ነው ") ።

ዐምቦ፡ በደብረ ሊባኖስ ገዳም ያለ ባ ለጪስ ዦርለስ ያለ ጠጅና ጠላ የሚያፈ ላና የሚያሳምር ።

ዐምቦ ዋሻ (የዐምቦ ዋሻ)፡ በው ስጡ ዐምቦ ያለበት ዋሻ ("እሱም በላይ ወግዳ በጐሽ ውሃ ቈላ ይገኛል ") ።

ዐምቦ፡ ውሃ ("ብዙ ሕዝብና ከብት የሚሰበሰብበት ባለማዕድን ምንጭ - "አንቦ" ተብሎ ሊጻፍ ይችላልና "ነባን" እይ ") ።

ዐምቦች፡ ተራሮች መንደሮች ("(፩ሳሙ. ፳፬፥፩)") ።

ዐምቻ (ታሕማ)፡ ጋብቻ (የጋብቻ ዝ ምድና ዐማችነት ") ።

ዐምዛ፡ ወፍራም የጤፍ እንጀራ ዳቤ ("ዐበዘን" ተመልከት ") ።

ዐምደ እሳት፡ የእሳት ምሰሶ ።

ዐምደ ወርቅ፡ በወርቅ የተለበጠ ደ ገፋ (በቅኔ ማሕሌትና በቅድስት መካከል የ ቆመ ") ።

ዐምደ ወርቅ ዐምደ ጽዮን፡ ፲፬፻ ዓመተ ምሕረት የነበረ የሐበሻ ንጉሥ ።

ዐምደ ደመና፡ የደመና ምሰሶ ።

ዐምድ (ዶች)፡ ምሰሶ ደገፋ ("(ኤር. ፳፯፥ ፲፱)") ።

ዐምድ፡ በዐምድ የተከፈለና ያልተከፈለ' ጥፈት ("፩ ዐምድ ፪ ዐምድ ፫ ዐምድ" እን ዲሉ) ።

ዐምድ፡ በጥፈትና በጥፈት መካከል (ከ አርእስት እስከ ኅዳግ ያለ የገጽ መክፈያ ባዶ ብራና - "ሐውልትን" አስተውል ") ።

ዐሞቱ ዳውላ አከለ፡ ሰነፈ ታከተ ።

ዐሞታም (ሐሞታዊ)፡ ቍጡ ደፋር ጐበዝ መራር ።

ዐሞት (ሐሞት)፡ መራራ ሖምጣጣ የደም ቅራሪ (በሆድ ውስጥ ከኍበት ጋራ የሚገኝ - ሲበዛ ሰውነትን ብ ያስመስላል - የከብቱን በድልሽ እየበጠበጡ ሥጋ ይበ ሉበታል ") ።

ዐሞድ፡ "እንዳሞድን" ተመልከት ።

ዐሞጭ (ጮች)፡ የቅጠል ስም (በሥሩ የሚያፈራ ዕፅ - ፍሬው ቢበሉት የሚያቃጥል - ዝንጀሮ ዐሞጩን ጐመጩን ሲበላ ይውላል ") ።

ዐሰለ (ትግ)፡ በላይ ኾነ ተቀመጠ ሰፈረ (የንብ ") ።

ዐሰላ፡ በግንብና በካብ ቅጥር ላይ የተቀመጠ የደንጊያ ቀጸላ ክዳን ።

ዐሰል፡ ማር ("(ዐረብኛ)") ።

ዐሰል፡ የጨው ባሕር—አሰል ።

ዐሠሠ (ኀሠሠ)፡ ዞረ ሻ ፈለገ አዘጋጀ ("ዋሻን ጐሬን ቀፎን ቤትን ") ።

ዐሠሠ፡ ጠረገ ወለወለ አበሰ ዐደፈ ምጣድን ።

ዐሠሣ፡ ኹሉን የሚጠርግ ጐርፍ ("ሱ ቃያውን ዐሠሣ ወሰደው ") ።

ዐሠሣ/ዕሠሣ (ኀሠሣ)፡ ጠረጋ ውልወላ ።

አሠሣሠት፡ አነፋፈግ (መሠሠት) ።

ዐሠሥ፡ አበስ ።

ዐሠሥ፡ ያውድማ ጥራጊ ("አህያ ዐሠ ሡን ወሰሱን ይቅማል ") ።

ዐሠር (ሐሠር)፡ የገለባ ስም (የገብስ ዐሻሮ ገለባ ") ።

ዐሠር፡ ውሃ (የጠላ ቅናሽ - "ያሠር ' ውሃ" ወይም "ዐሠር ያለበት ውሃ" ማለት ነው ") ።

ዐሠርቱ ቃላት፡ ከግዜር ለሙሴ የ ተሰጡ ዐሥር ቃሎች ("(ሕግና ትእዛዝ)") ።

ዐሠርቱ፡ ዐሥር ዐሥሩ ።

ዐሰቀ፡ ጠለፈ አስጌጠ አዥጐረጐረ ልብስን ("(ግእዝ)") ።

ዐሰበ (ሐሰበ)፡ ነገርን በልቡ አ ጤነ አሳደረ አወጣ አወረደ (ያለፈውን አስ ታወሰ አስተነተነ - ግብ. ሐዋ. ፲፱፥ ፳፩) ።

ዐሰበ፡ ሒሳብ አደረገ አሰላ ።

ዐሰብ (ዐረ/ዐጸብ)፡ በአዳል አገር ጫፍ ያለ ወደብ (እንቅልቅል በረሓ ጭንቅ ማለት ነው - በግእዝ "ዐጸባ" ይባላል ") ።

ዐሰቦት፡ በሐረርጌ ግዛት በቈላ በበ ረሓ ያለ ረዥም ተራራ ። ትርጓሜው ጭን ቅንና ዋጋን ያሳያል ። የግእዝ መጽሐፍ ወገግ ይለዋል ።

ዐሰተኛ (ኞች)፡ ሐሰተኛ ' ("(ምሳ. ፲፪፥ ፲፱ - ፳፪፡ ዮሐ. ፰፥ ፶፭፡ ፪ጴጥ. ፪፥ ፩)") ።

ዐሰተኛነት፡ ሐሰተኛነት "

ዐሰት ጽድቁ፡ ዐሰት እውነቱ ። "ሐሰ ትን" ተመልከት ።

ዐሰት: ፡ ሐሰት "

ዐሣማ

ዐሣማ (ሐሠመ/ሐሣማ)፡ መልከ መጥፎ የቤት እንስሳ (በልቶ የማይጠግብ - እድፍ ጕድፍ የሚበላ የሚጠጣ - በጭቃ ላይ የሚንከባለል - አፉ ዐይጠ መጐጥ የሚ መስል ") ።

ዐሣማ፡ ሆዳም ሰው ።

ዐሣሞች፡ ሆዳሞች እንስሶች ሰዎች በ ላተኞች ።

ዐሳረኛ (ኞች)፡ ዐሳር ያገኘው የተዋረደ መከረኛ ጐስቋላ ። "(የበገና ግጥም)" - ዐሳረኛው እኔ (መከረኛው እኔ -

ዐሳር (ኀስረ/ኀሳር)፡ ውርደት ጕስ ቍልና መከራ ጭንቅ ("(ሉቃ. ፩፥ ፳፭)") ። "(ተረት)" - ላሳር የጣፈው ቢነግድ አይተርፈው ።

ዐሣር፡ ውርደት—ዐሳር ።

ዐሣሽ (ሾች)፡ ያሠሠ/የሚያሥሥ (ፈላጊ አዘጋጂ ንብ ሹም - ጠራጊ ወልዋይ ") ።

ዐሣሽነት፡ ዐሣሽ መኾን ።

ዐሳበ ቢስ፡ ዐሳበ መጥፎ ።

ዐሳቢ (ዎች)፡ ያሰበ/የሚያስብ (አስ ታዋሽ ") ። "(ተረት)" - ሩቅ ዐሳቢ እቅርብ ዐዳሪ ።

ዐሳብ (ሐሳብ)፡ ኅሊና የነገር ፅንስ ።

ዐሳብ የለሽ፡ ግድ የለሽ ("ምን ቸገ ረኝ ባይ ") ።

ዐሳብ ገባው፡ አንድ ነገር በመስ ማት እንቅልፍ ዐጣ (ሌት ተቀን እሱኑ አውጠነጠነ ") ።

ዐሥረ ፈጅ፡ እንቅብ ላዳን ዐሥር ቍና እኸል የሚይዝ የሚጨርስ ።

ዐሥረኚት፡ ዐሥረኛዪቱ ክፍል ።

ዐሥረኛ ቀን፡ ፀሓይ የምትሞቅበት ።

ዐሥረኛዋ/ዐሥረኛዪቱ፡ ያች ዐ ሥረኛ ።

ዐሥረዬ፡ ዐሥር ጊዜ ("ዬን" እይ ") ።

ዐሥሪያ፡ ካሥር አንድ የኾነ ።

ዐሥራ (ዐረ/ዐሸራ)፡ ዐሥራ አንድ "(፲፩)" ዐሥራ ኹለት "(፲፪)" ዐሥራ ፥ አራት "(፲፬)" ዐሥራ ዐምስት "(፲፭)" ያሠኛል ። ትር ጓሜውም ዐሥርና አንድ ... ዐሥርና ዐም ስት ነው ።

ዐሥር አደረገ (ዐሠረ)፡ እስካሥር ቈጠረ (ባሥር ከፈለ ") ።

ዐሥር፡ የቍጥር ስም (፲ - ከዘጠኝ ቀጥሎ ያለ አኃዝ - ተራ ቍጥር ሲኾን ዐ ሥረኛ "(፲ኛ)" ዐሥረኛው "(፲ኛው)" ይላል - ሲ ናበብም ") ።

ዐሥርነት፡ ዐሥር መኾን ።

ዐሥርዮሽ፡ ዝኒ ከማሁ ።

ዐሥሮ/ዐሥሪዮ፡ ዐሥርነት ያለው ነገር ውስጠ ብዙ ።

ዐስበ ተፈሪ፡ የከተማ ስም (በሐረርጌ ግዛት በጨርጨር አውራጃ ያለ ከተማ ") ።

ዐስበ ዲያቆን፡ ቍርባን የዲያቆን ፈንታ ድርሻ ።

ዐስቢት፡ የእባብ ስም (አንድ ዐይነት የበረሓ እባብ ") ።

ዐስቤ (ዐስብየ)፡ የሰው ስም (ምን ምንዳ ማለት ነው ") ።

ዐስብ (ዐስቦ/ዐሰበ)፡ የሥራ ዋጋ ።

ዐስብ፡ ዐሸመ፡

ዐስቦ፡ የደብረ ሊባኖስ ስም (ደብረ ሊባኖስ ከመባል አስቀድሞ ዐስቦ ይባል ነበር - በግእዝ ዋጋውን ተብሎ ይተረጐማል ") ። "ደበረን" እይ ።

ዐረ. ነጽር)፡ መዋኢ አሸናፊ ("(ማር ይሥ መቅ)") ።

ዐረመ (ሐረመ)፡ ተወ ከለከለ (ለየ ቀደሰ - ፬ነገ. ፳፥ ፵፪፡ ፩ጢሞ. ፬፥ ፫) ።

ዐረመ፡ ቈረጠ ከፈለ መሬትን ።

ዐረመ፡ ኰተኰተ ነቀለ ። "(ተረት)" - አያ ርም ዐራሽ (አያጥብ ለባሽ ") ። "(ግጥም)" - ጤፉን ዳዋ በላው ቀለባችንን (አንቺ ሰው ዐርሚ እንጣላለን - ተወ - ያላህን ነገር ምኑን ዐውቀ ሽው - ወይ እኔ እበላው አንቺ ዐርመሽው ") ።

ዐረመ፡ ግድፈትን መላ (ትርፍን አስ ገለለ ") ።

ዐረመኔ፡ ያልተጠመቀ—አረመኔ ።

ዐረማም፡ ዐረም የበዛበት ባላረም መሬት ።

ዐረማሞ፡ ሞ ቃለ አኅስሮን ያሳያል (ዝናም ሳያጠግብ የተዘራ የስንዴና የገብስ ያገዳ ፍሬ በሽታ ጥቀርሻ መሳይ ") ።

አረማረም፡ አረጋገጥ፡ መረምረም።

ዐረም (ሞች)፡ ከብቋያ ውስጥ የሚ ነቀል (በያይነቱ ቅጠልና ሣር ") ።

ዐረም ተነበት፡ ተደበቀ ታባ ተሰወረ ነውሩ ነገሩ ።

ዐረሰ (ኀረሰ)፡ መገበ ቀለበ የወለ ደች ሴትን ።

ዐረሰ (ሐረሰ)፡ ተለመ ጨፈለቀ ተረ ተረ ገመሰ ሰበተ ገለገለ ከረበተ ደገመ ቀበቀበ ዐየመ አለሰለሰ " "ሸመተን" እይ ።

ዐረሰ፣ ዐራሽ ።

ዐረሰ፡ ዐሸ፡

ዐረሳ፡ ገመሳ ግልጋሎ ።

ዐረስ፡ ዝኒ ከማሁ ("ጐሽ ዐረስ" እን ዲሉ) ።

ዐረረ (ሐረረ/ሐለለ)፡ ነደደ ተቃ ጠለ ገመነ ጠቈረ ከሰለ ። "(ተረት)" - ያረረ በት ያማሳል ። ሆድ ሲያር ጥርስ ይሥቃል ። ዐረረ፡ ነጠፈ ደረቀ ተኰማተረ (ዐጪር ኾነ ") ።

ዐረረ፡ ዐለቀ ተበጣጠሰ ("እከሌ ልብስ ዐሮበታል" እንዲሉ) ።

ዐረሩ፡ የወንድ ባሪያ ስም ።

ዐረሩ፡ ጥቍር አህያ ።

ዐረር፡ የርሳስ ስም (በቀለሕ ጫፍ ያለ ርሳስ - ከጠመንዣ በተተኰሰ ጊዜ ሰውን እንስሳን አውሬን ወፍን አሞራን ማንኛውንም ተንቀሳቃሽ ፍጥረት አሳርሮ የሚገድል - ዘኍ. ፴፩፥ ፳፪) ። "ዐረር" የግእዝ ("ርሳስ" ያማርኛ ነው ") ።

ዐረር፡ ድርቅ ደረቅ ቦና ("ውሃ ጠፍቶ ባረር ይለቀሳል" እንዲሉ) ።

ዐረቀ (ዐሪቅ/ዐረቀ)፡ አቀና አረታ ፥ ቀጥ አደረገ (የዕርፍ የሞፈር የድር - ቅዱስ ዲሜጥሮስ ዕርፍ ዐርቆ ተክል አጽድቆ ይኖር ነበር ") ።

ዐረቀ፡ በክርን መታ ደሰቀ ።

ዐረቀ፡ አጐበጠ ቀለሰ ለመጠ ቀጥ ታውን ።

ዐረቀ፡ ጭነትን መለሰ አስተካከለ ።

ዐረቂ (ላህባዊ)፡ የላብ ዐይነት (ይኸ ውም በአረብኛ ነው ") ።

ዐረቄ (ዐረ/ዐረቅ/ላብ)፡ የእኸልና የቅመም የማር ላበት (የሚያሰክር ብዙ ዐይነት መጠጥ - ሲበዛ ልብ የሚነሣ ቀልበ ቢስ የሚያደርግ ፈሳሽ ") ።

ዐረቄ መርፌ፡ ዐጪር ቀጪን መርፌ ። "ዐረቄ" መባሏ ላብ የወጣበት እንዳይታወቅ (ርሷም የገባችበትና የወጣችበት ልብስም ቢኾን ገላ ስለማይታወቅ ነው ") ። ዳግመኛ ግእዝ ("ዐራቂ" - አስታራቂ በሚለው ዘይቤ ቢፈቱት በመጠን ለሚጠጣው ዐረቄው ምግብን መርፌው የተቀደደ ሆድን ማዋ ሐዱን ማሰማማቱን ማገናኘቱን ያሳያል ።

ዐረቄ፡ ዐረሰ፡

ዐረቄ ወገብ፡ ወገበ ቀጪን ሴት ።

ዐረበ (ዐሪብ/ዐርበ)፡ ጠለቀ ገባ (ጥንቅር አለ ") ።

ዐረበ፡ መለጠ ፋቀ አቀላ ።

ዐረቢ (ዐረባዊ)፡ ያረብ አገር ሰው ያረብ ተወላጅ ("(ኢሳ. ፲፫፥ ፳)") ።

ዐረቢ፡ ቀይ እንዶድ ።

ዐረቢ፡ ዐረብኛ (ያረብ ፊደል ") ።

ዐረቢት (ዐረባዊት)፡ ያረብ ሴት ።

ዐረቢትን ዐረቧት፡ ብልጧን በለ ጧት (ሌባን ሌባ ሰረቀው እንደ ማለት ") ።

ዐረብ (ቦች)፡ የነገድ ስም (በበረ ሓና በጀንበር መጥለቂያ ያለ የሴምና የካም ዘር በእስያና በአፍሪቃ የሚገኝ ቀይ ሕዝብ እስላም ") ።

ዐረብ፡ ቀይ ቈርበት (ተንቤን ነት - ቅላት ቀይነት ያለው የበግና የፍየል ቈዳ - ዘፀ. ፳፭፥ ፭) ። "ባሕር ዐረብ" እንዲሉ ። (ጥቍር ዐረብ)፡ ጥቍር ቀለም የገባ የበግ ቈዳ ("(ዘፀ. ፳፮፥ ፲፬)") ።

ዐረብ ብረት፡ ካክራ ጠንካራ ያረብ ብረት ።

ዐረብኛ፡ ያረብ ቋንቋ ወይም ልሳን (የሱርስትና የዕብራይስጥ የግእዝ ወንድም ") ።

ዐረብያ፡ ጋሪ ሠረገላ ።

ዐረቦ፡ መላጣ ከብት ("(በሬ)" - ጠጕሩ በኖ ያለቀ ") ።

ዐረቦን (ዐርበ)፡ መያዣ ፈለማ ቃ

ዐረቦን (ዐርበ)፡ መያዣ ፈለማ ቃ

ዐረቦን ግእዝ ("ዕርቡን" ዐረብኛ ነው ") ።

ዐረንቋ፡ —ማጥ፡ አረንቋ ።

ዐረንዛ፡ ብዙ

ዐረንዛ፡ ዐረፈ፡

ዐረዘ (ዐሪዝ/ዐረዘ/አለበሰ)፡

ዐረደ (ሐረደ)፡ የከብትን የሰውን የዶ ሮን ዐንገት ጎዘጎዘ ከረከረ ቈረጠ ቀረደደ ("(፪ነገ. ፲፥ ፯፡ ሉቃ. ፲፭፥ ፳፯)") ።

ዐረደ፡ መሬትን ማሰ ጐደበ አጐደጐደ ።

ዐረደ፡ ሰረቀ ሞጨለፈ ።

ዐረደ፡ አታለለ አሞኘ ("እከሌ እከሌን በማዥራቱ ዐረደው" እንዲሉ) ።

አረደ፡ ዐንገት ቈረጠ ፥ —ዐረደ ።

ዐረደ፡ ከለለ ጋረደ መከታ አበጀ ' መሸገ ።

ዐረደ/ዐነቀ/ነፍስ አሳለፈ/አጠፋ/ቀተለ (ሌላውን ወይም ራሱን)።

ዐረዳ (ሕርደት)፡ ክርከራ ቈረጣ ' ራስን ቸብቸቦን ።

ዐረድ (ዶች)፡ ዋና ሌባ አታላይ

ዐረገ (ዐርገ)፡ ወደ ሰማይ ኼደ ወጣ ከፍ ከፍ አለ ።

ዐረገ፡ እፈጣሪ ፊት ደረሰ ቀረበ መ ሥዋዕቱ ጸሎቱ ።

ዐረጉን፡ መዘዘ)፡ ዘሩን፡ ቈጠረ፡ እከሌ፡ ቢወልድ፡ እከሌን፡ አለ፡ ቃይ ።

ዐረግ (ጎች/ሐረግ)፡ በዱር በገደል በዛፍ ላይ እየተሳበ የሚያድግ (ያጥር የግድ ግዳ ማሰሪያ መማገሪያ - ዐዞ ቋንዶ ጠሮ ሞይደር ላንቍሶ የመሰለው ኹሉ ") ። "(ተረት)" - አንድ ዐረግ ቢስቡ ዱር ይሰበስቡ ። "አደረገና ሀረግ" በአማርኛ ይተባበራሉ ። "(ግጥም)" - ዕንጨት ሰብሮ ሰብሮ ማሰሪያው ምንድነው (እኛስ ባገራችን አረግነው - አረግ ነው - "(ዐ ረግ ነው)") ።

ዐረግ ሬሳ፡ ያረግ ሬሳ (ቧሔ ዐረግ ዕፀ ሳቤቅ ") ።

ዐረግ፡ ዐረደ፡

ዐረግ፡ ዘር ወገን ነገድ ። "መዘዘን" እይ ።

ዐረጠ (ሐረጸ/ዕብ/ሐሬጽ/ቈ ረጠ)፡ ደረቀ ነጠፈ (የደም ") ። ከዚህ የተነሣ

ዐረጠ፡ ባራጣ አበደረ ለቃ አተረፈ ።

ዐረፈ (ዐሪፍ/ዐረፈ)፡ ከሥራ ከመንገድ ከነገር ተለየ (ዝም አለ ተቀመጠ እፎይ አለ - ዘፀ. ፪፥ ፲፭፡ ፪ሳሙ. ፲፮፥ ፲፬) ። "(ተረት)" - አፍ ሲያርፍ ወዳጁን ያማል ።

ዐረፈ፡ ቈረጠ ሸማን ዕንጨትን ። "ዐረፍኩኸ የወር ጨው" (ሰው በሞተ ጊዜ እንዲህ አለ ይላሉ ") ። "ጨውን" እይ ።

ዐረፈ፡ ዐለፈ ሞተ ።

ዐረፈ፡ ከጭነት ከሸክም ዳነ ("አህያ በወለደች ታርፋለች ") ።

ዐረፈ ጣቴ፡ የፈትል ስም (ውሃ ' የሚመስል የባሕር ድር - ቀጪን ሞናና ") ።

ዐረፋ (ዐረ/ዐረፈ/ዐወቀ)፡ የበዓል፥ ስም (ያዳምና የሔዋን መተዋወቅ ") ። ዳግመኛም እስላሞች ኦሪትን በማስተባበል በይሥሐቅ ፈንታ አብርሃም ይስማኤልን ሲሠዋ አላህ በጀነት በግ ተቤዠው እያሉ በየቤታቸው በግ በማረድ የሚያከብሩት በዓል ነው ።

ዐረፋ (ዎች/ሐረፈ/ሐረፋ)፡ የንዶድ የሳሙና የሥጋ የስብቅ ነጭ ውጤት (በውሃ ላይ ሰፎ የሚታይ ") ።

ዐረፋ፡ ምራቅ ቈበር ("እከሌ በድን ገት ታመመና ዐረፋ ደፈቀ ") ።

ዐረፋት (ሐረፋት)፡ ዐረፋዎች ። "ሐረ ፋት" በግእዝ ብዛትን እንጂ አንድነትን አያ ሳይም ።

ዐረፋት፡ ዝኒ ከማሁ ("(ማር. ፱፥ ፲ - ፳)") ።

ዐረፋት፡ የቀለጠ ብር ("(ምሳ. ፳፮፥ ፳፫)") ።

ዐረፋት፡ የውሃ ዐረፋ ወዲያው ሻ ብትን ብሎ የሚጠፋ ("(ሆሴ. ፲፥ ፯)") ።

ዐሩር (ሐሩር)፡ የፀሓይ ሙቀት (ከሙቀት የተነሣ በገላ ላይ ሽፍ የሚል ዕከክ ") ።

ዐሩር፡ ጥቍር ቀለም የሚኾን የስንዴ (ከሰል - "ሐሩርም" ይባላል ") ።

ዐሩን በላ፡ ተደበደበ መከራውን አየ ።

ዐሪላ፡ ቂጧን የማትጠርግ ሰነፍ ሴት ("ላ ' አላት" ማለት ነው ") ።

ዐሪታ፡ ማታ ኵቲ ። የቀረ የተረሳ ቋ ንቋ ነው ።

ዐሪታ፡ አለጊዜ ያራች የምታራ ሴት ።

ዐሪዛዞ፡ ብርሌ—አሪዛዞ ።

 ዐራ (ሐረረ/ሐራ)፡ ጨዋ የጨዋ ልጅ (ባላባት ከመታዘዝ ነጻ የኾነ - "እከሌ ዐራና ገባር ' ይመርጣል" እንዲሉ - ዳግመኛም መዠመሪያ በህንድ አገር የነበረ ሕዝብ አ ርያ ይባል ነበር ይላሉ ") ።

ዐራ (ሐረወ/ዐረ/ኀሪአ)፡ ዕዳሪ ወጣ (ወገቡን ሞከረ ኰሳ ዘበለላ ") ። "አፍኣን" እይ ። "(ተረት)" - አይነጋ መስሏት አቋት ዐራች ። ዐሪ፡ ያራ/የሚያራ ።

ዐራ፡ ዐረበ፡

ዐራሙቻ፡ ተነቅሎ የወደቀው ዐራ ሙቻ ይባላል ።

ዐራሚ (ዎች)፡ ያረመ/የሚያርም (እኸልን መጻፍን - ነቃይ ኰትኳች ") ።

ዐራሚነት፡ ዐራሚ መኾን ።

ዐራም (ሞች)፡ ዐረ ብዙ ኹል ጊዜ የሚያራ የሚዘፈዝፍ ።

ዐራስ (ኀራስ)፡ እመጫት የጨቅላ እናት (ብረት ተንተርሳ የምትተኛ - ለሽንትም ወደ ውጭ ስትወጣ ቢላዋ ጨብጣ የም ትኼድ ") ። "የማሪያም ዐራስ" እንዲሉ ። ሲበዛ "ዐራሶች" ይላል (ለእንስሳትም ይነገራል - መዝ. ፸፰፥ ፸፩) ። "ጥሬን" እይ ።

ዐራስ፡ ርጥብ ጨቅላ ልጅ (የናቱን ጡት የሚጠባ የሚመጠምጥ ቅቤ የሚውጥ - ዞ ለሴትም ይነገራል ") ።

ዐራስ ነብር፡ ቍጡ ኀይለኛ ሰው '

ዐራስ ነብር፡ ግልገሎች የምታጠባ ።

ዐራስ ውሻ፡ ቡችሎች ያሏት (መን ገደኛን የምትነክስ ") ።

ዐራራ፡ ያረረ የከሰለ ። "(ተረት)" - የስንዴ ዐራራ የቄንዦ መራራ እንዲሉ ።

ዐራሽ (ኀራሲ)፡ ያረሰ ("(ጥር)") የሚያ ርስ (መጋቢ ቀላቢ ") ።

ዐራሽ (ሐራሲ)፡ ያረሰ/የሚያርስ (ገበሬ ") ።

ዐራሽ፡ ያራው የኰሳው ("ወፍ ዐራሽ" እንዲሉ) ።

ዐራሾች (ሐራስያን/ሐረስት)፡ ገበሬዎች ("(ኢሳ. ፷፩፥ ፭)") ።

ዐራቂ፡ ያረቀ/የሚያርቅ (አቅኒ ") ።

ዐራቢ፡ ያረበ/የሚያርብ (መላጭ ፋቂ አቅሊ ") ።

ዐራቦ፡ የበሬ መዥገር የሚመልጥ (ራሱ እቈዳ ውስጥ የሚገባ ") ።

ዐራዳ፡ ቍርጥ ነገር ። "ዐራዳውን ንገ ረኝ" እንዲል ባላገር ።

ዐራዳ፡ በላይ ወግዳና በታች ወግዳ መካከል ያለ ስፍራ (ግራ ቀኙ ታርዶ ተቈፍሮ እንደ በር ያለ ጠባብ መንገድ ኹኗል ") ።

ዐራዳ፡ የታረደ የተራራ ዐንገት በር ።

ዐራዳ፡ ያዲስ አበባ ከተማ መካከ ለኛ ቦታ ለገበያነት የተወሰነ የተከለለ (ምሥራቁና ምዕራቡ' በወንዝ የታረደ ") ። ከጣሊ ያን ወዲህ ግን "ዐዲስ አበባ ፒያሳ" ይሉ ታል (የስሕተት ስሕተት ነው ") ። በዘርፍነት ሲነገር "ዐራዳ ጊዮርጊስ" ያራዳ ጊዮርጊስ ይላል ።

ዐራድ፡ ትርጓሜው እንደ መዠመሪ ያው ዐራዳ (ጐራዳ ብሎ ጐራድ እንደ ማለት ያለ ") ።

ዐራድማ፡ በመንዝ ውስጥ ያለ አገር ("ዐራዳማ" ማለት ነው ") ። "(ተረት)" - ምንም በሙቱ ዐራድማ ሸምቱ ።

ዐራጅ (ጆች)፡ ያረደ/የሚያርድ (ዐን ገት ቈራጭ ") ።

ዐራጅ፡ መጎዛ ፥ ፋደት የቀፎ ሌባ ።

ዐራጊ፡ ያረገ/የሚያርግ ።

ዐራጣ (ትግ/ሐረጻ)፡ ወለድ ትርፍ (የወለድ ገንዘብ - ዘሌ. ፳፭፥ ፴፯፡ መዝ. ፲፭፥ ፭) ።

ዐራጭ (ጮች)፡ ያረጠ/የሚያርጥ (ባራጣ አበዳሪ ") ።

ዐራፊ (ዎች)፡ ያረፈ/የሚያርፍ (ተቀ ማቴ ሰሞነኛ ገባር ") ።

ዐራፊ፡ የቈረጠ/የሚቈርጥ ።

ዐራፊነት፡ ዐራፊ መኾን (ተቀማጭነት ") ።

ዐር፡ ኵስ ዐይነ ምድር ዕዳሪ ሠገራ የምግብ ፥ አተላ ዝቃጭ ("የብረት ዐር" - "የቅቤ ዐር" እንዲሉ) ። "ጪዋን" "ዐይንን" ተመልከት ።

ዐርቆ፡ አቅንቶ ቀጥ አድርጎ ። "(ተረት)" - ዐማች አስታርቆ ቀንበር ዐርቆ ።

ዐርበ ወጥ፡ ካርብ የወጣ ዐዲስ ል ብስ ያልተሰፋ ።

ዐርበኛ (ኝ)ነት፡ ዐርበኛ መኾን (ጦረ

ዐርበኛ (ኝ)ነት፡ ዐርበኛ መኾን (ጦረ

ዐርበኛ (ኞች)፡ ጦረኛ የጦር ገበሬ ጨካኝ (ደፋር ቈራጥ ጐበዝ ኀይለኛ - በግ እዝ "(ያርብሕ/ያርብሓዊ)" ይባላል ") ። "ሐርብን" እይ ።

ዐርበኛ (ኞች)፡ ጦረኛ የጦር ገበሬ ጨካኝ (ደፋር ቈራጥ ጐበዝ ኀይለኛ - በግ እዝ "(ያርብሕ/ያርብሓዊ)" ይባላል ") ። "ሐርብን" እይ ።

ዐርቤ (ሐርቤ)፡ ገብረ ማርያም ' የ ሚባል የላስታ ንጉሥ ስም (ባማርኛ የሚጠ ራበት - "የጦር ሰው" ማለት ' ነው ") ።

ዐርብ (ዐረ/ሐርብ)፡ ጦር ጦርነት ።

ዐርብ (ዐረ/ሐርብ)፡ ጦር ጦርነት ።

ዐርብ ሮብ፡ ካስመራ በታች ያለ ገደል ።

ዐርብ ሮብ፡ የጦም ቀኖች ።

ዐርብ፡ ወርድ ጐን ስፋት (የሸማ - "ይህ ልብስ ዐርቡ ጠባብ ነው ") ።

ዐርብ፡ የሸማኔ ዕቃ ምስጢሩ የድር መግቢያነትን ያሳያል ።

ዐርብ፡ የቀን ስም (፮ኛ ቀን - ትርጓ ሜው የሰንበት መግቢያ ማለት ነው ") ። "ውሃን" እይ ።

ዐርብና ቀስት፡ ዐርብ የተባለ ጊጤ (ቀስት በቁሙ ወጊና ተወጊ ማለት ነው - ዳግመኛም ዐርብ "(ከሐርብ)" ቢወጣ ጦርና ቀስት ይባላል ") ።

ዐርቶ፡ ኰስቶ ። "አባትን" ተመልከት ።

ዐርቶ ገባ (ቦች)፡ ነፍስ ያላወቀ ቂጡን ' ያልጠረገ ልጅ ።

ዐርነት፡ ሐርነት ነጻነት ("(ሮሜ. ፮፥ ፳ - ፳፪)") ።

ዐርነት፡ ነጻነት—ዐራ (ሐራ) ።

ዐርኩ፡ በሐማሴን ጣሊያን የሚጠራ በት ስም ("ወዳጁ" ማለት ነው ") ። " (ግጥም)" - ሴቶች ፥ ተሰብሰቡ ፍል ውሃ ድረስ (ዐርኩ መኼዱ ነው እንድንላቀስ - ፲፱፻፴፩ ዓ ም) ።

ዐርኩ፡ የብረት አጣብቂኝ (ዕንጨትን ፥ ብረትን ጥራዝን አጣብቆ የሚይዝ ባለመ ዘውር የቀጥቃጮችና ያናጢዎች የጻፎች መሣሪያ ") ።

ዐርኬ፡ ዐምስት ስንኝ ያለው የስን ክሳር መርገፍ ግጥም (በእያንዳንዱ መልአክ ነቢይ ' ሐዋርያ ጻድቅና ሰማዕት ታሪክ መ ጨረሻ የሚነበብ - "ዐርከ ሥሉስ" የሚባል ሊቅ ስለ ደረሰው ዐርኬ ተባለ ይላሉ - ዳግመኛም ዐርኬ "(ዐርክየ)" ወዳጄ ማለት ነውና የወዳጅ ምስጋና መኾኑን ያስረዳል ") ።

ዐርኬና፡ የምሥጥ ንጉሥና ንግሥት ' መኖሪያ ቤት (በዙሪያው ብዙ ክፍልና በር ያለው - ሥራው ሠም ይመስላል - ንጥር ዕንጨት ነው ") ።

ዐርኬና፡ የንብ አውራ ዕልፍኝ ።

ዐርኬና፡ የጣዝማ መቀመጫ ።

ዐርክ (ዐረከ)፡ ወዳጅ ባልንጀራ ግጥ

ዐርኳታ (ዐር/ኳች)፡ ጥዳት የሌ ላት ሴት (ዐሣማ ዐይነት ጥርክርክ ") ።

ዐርዝ፡ ዛፍ አርዝ ።

ዐርፎ ዐርፎ፡ ቈርጦ ቈርጦ ። አስተራረፍ፡ አቀማመጥ (ማረፍ ") ።

ዐሮ፡ የመንቀፍና የማዋረድ ቃል ("ሰው የውን ዐር ሆይ" ማለት ነው ") ።

ዐሮ፡ ጠቍሮ ከስሎ ። "(ተረት)" - ዐሮም መሮም ማበሬን ከፈልኩ ።

ዐሸ (ሐሰየ)፡ ዳበሰ ዳሰስ ለወሰ አለፋ አፍተለተለ ዳመጠ አዞረ ጠመዘዘ ደረጠ (ውልቃትን ሊጥን ቈዳን ገላን ብል ትን ሆድን የዘነበለ ጋንን ኑግን ተልባን ነዶን ቈሎን ልስንን እሸትን - ሉቃ. ፮፥ ፩) ። "መከረን" አስተውል ። "ሳያሽ የበላ ዝንጀሮ ሲስል ያድራል" ።

ዐሸለ፡ ለካ—አሸለ ።

ዐሸመ (ሐሠመ)፡ ሲያዩት የማያ ምር ወፍራም ሽሩባ ሠራ (ጐነጐነ ደበለ ") ።

ዐሸቦ፡ ከመሬት የሚታፈሥ ደቃቅ አንኳር ጨው ። ፍችው ("ዐስብ") ዋጋ ዋጋ ነት ያለው ማለት ነው ።

ዐሸት (ሐስይ)፡ ማሸት ።

ዐሸት አደረገ፡ ዘወር ጠምዘዝ አደ ረገ ።

ዐሸን (ሐሴን)፡ ተባት ምሥጥ ባለ፬ ክንፍ ። ክረምት ሲገባ በብዛት ከመ ሬት ወጥቶ ባየር ውር ውር በማለቱ ክረ ምት አግቢ ' ይሉታል ።

ዐሸን፡ ዐተበ፡

ዐሸን ክታብ፡ የክታብ ዐሸን —ከተበ ።

ዐሸን፡ ደቃቅ ረቂቅ በረዶ = "ቧሒ ትን ዳሸንን" ተመልከት ።

ዐሸን፡ ጥቃቅን አንበጣ ኵብኵባ ምድር የሚያለብስ ።

ዐሸንጌ (ጌ/ዐሸን)፡ የምሥጥ ያን በጣ ዐሸን የሚፈላባት ምድር (የራያ ቈላ ") ። "ዐሸንጌው በረሓ ገዳይ መንኖ" እንዳለ ዝኆን ዐዳኝ ።

ዐሸድ ዐሸድ አለ፡ ሸፈፍ ሸፈፍ '

ዐሹራ (ዐረ)፡ ዓሥራት ካሥር ' ዐሻራ

ዐሺ (ዎች/ሐሳዪ)፡ ያሸ/የሚ ያሽ ወጌሻ ።

ዐሺታ (ሐሳዪት)፡ ያሸች/የምታሽ ፥

ዐሻ፡ ዐሰበ፡

ዐሻ፡ ዕሠይ ። "ዐሻ ገዳዎ ረ ፥ ዐሻ ገዳዎ" እንዳለ ዘፋኝ ።

ዐሻል —አራት እግሩ ነጭ ከብት—አሻል ።

ዐሻል፡ ጪው—አሻል ።

ዐሻሚ፡ ያሸመ/የሚያሽም (ጐንጓኝ ") ።

ዐሻሮ (ሐሠር)፡ ከነገለባው የተቈላ ጥምዝ ጠጕር—አሻራ ።

ዐሻሸ፡ ደባበሰ ። "(ግጥም)" - ዐሻሺኝና ጠ ቍሚኝና (ልስጥሽ አንድ ቍና ") ።

ዐሻሻ፡ ዐሾ ሸፋፋ ።

ዐሻዳ፡ እግርና እግሩን የሚያፋትግ (ዐሾ ") ። "ዐሸን" ተመልከት ።

ዐሽቶ ቀዳ፡ ጋንን ወደ ቀኝ ወይም ወደ ግራ ጥቂት ጥቂት እያዞረ ጠላ ቀዳ ።

ዐሽቶ፡ አዙሮ ጠምዞ ።

ዐሾ (ዎች)፡ እግሩን ከእግሩ ጋራ እያጣመረ እያሸ እያፈጋፈገ የሚኼድ ሰው ። "ዐሾ ገመዳ" እንዲሉ ። "ዐሻዳን" ተመልከት ። ማሸት (ሐስይ)፡ መለወስ ማልፋት (ማዞር መጠምዘዝ ") ።

ዐቀረ/ሐቀረ)፡ አስታቀረ (አ ስተሐቀረ)፡ ናቀ ነቀፈ አቃለለ አዋረደ ።

ዐቀቅ መቀቅ፡ ሙቀጫ ። የቅኔ ቤት አማርኛ ነው ።

ዐቀቅ ዘነዘናው፡ መቀቅ ሙቀ ው ።

ዐቀበ (ዐቂብ/ዐቀበ)፡ ቤተ ፥ ክሲ ያን ጠበቀ (መገበሪያ ፈጬ ልብምን መላ ሠየመ ") ።

ዐቀበ፡ አስጠጋ (ካብን ግንብን ዐፈር አስታቀፈ - ግድግዳን በሣር በቅጠል ሸፈነ ከለለ ") ።

ዐቀበት፡ ሽቅበት ዳገት (የቍልቍለት ተቃራኒ - ፪ዜና. ፳፥ ፲፮፡ ሉቃ. ፫፥ ፬) ። "ሸቀበን" አስተውል ።

ዐቀብ፡ ሽቅብ ወደ ላይ ።

ዐቀብተ ሀገር፡ አገር ጠባቆች ዘበ ኞች ።

ዐቀደ (ዐቂድ/ዐቀደ)፡ ለካ፥ወሰነ (ልክና ውሳኔ አደረገ ") ።

ዐቀደ፡ ቀሰተ አጐበጠ ።

ዐቀደ፡ ዐቀፈ፡

ዐቀድ፡ ቅስት ።

ዐቀድ፡ ብርሃን የሌለው ኮከብ ("(መዝ. ፻፵፰፥ ፫)" - ትርጓሜ ") ።

ዐቀፈ (ሐቀፈ)፡ በክንድ በደረት በ ጭን በክንፍ ያዘ ተሸከመ (ዐቈረ ደገፈ ") ።

ዐቀፈ፡ ተቀበለ ወደደ ልጅን ("ወይ ንቀፈው ወይ ዕቀፈው" እንዲሉ) ።

ዐቀፈ፡ ከበበ በዙሪያ ተቀመጠ ።

ዐቀፋ/ዕቅፊያ፡ ማቀፍ ።

ዐቃ (ትግ)፡ ዕቃ ። የቅዳሴ መምህ ራን ጻሕሉን ጥዋውን ዐቃ ይሉታል ።

ዐቃቂር፡ የመድኀኒት ቅመማቅመም ("እከሌ የነገር ዐቃቂር ያውቃል" እንዲሉ) ።

ዐቃቅማ (ዐቃብ)፡ የኵርንችት ኹለተኛ ስም ።

ዐቃቢ (ዎች)፡ ያቀበ/የሚያቅብ (ጠ ባቂ ፈይ ") ።

ዐቃቢት (ቶች)፡ ያቀበች/የምታቅብ/ ፈጪታ ።

ዐቃባ (ናህብ)፡ በዠማ ግራና ቀኝ የቆመ ዕለት ደገፍ ቃሊም ።

ዐቃቤ ሀገር፡ አገር ጠባቂ ዘበኛ ("ከጣሊያን ወዲህ ግን ፖሊስ ' ይባላል ") ።

ዐቃቤ ሕግ፡ የሕግ ጠበቃ (ስለ ሕግ የሚከራከር ") ።

ዐቃቤ ሰዓት ከብቴ፡ የጐንደር ሊቅ (በግእዝ ቋንቋ ምእላድ የጸፉ - በቅኔ ዕውቀት እጅግ የተራቀቁ - አራቱን ጉባኤ የሚያውቁ ") ። ዐቃቢነት፡ ዐቃቢ መኾን ።

ዐቃቤ ሰዓት፡ የሰዓት መኪና ጠባቂ (መይ አስተካካይ ") ።

ዐቃቤ ሰዓት፡ የሰዓት የጊዜ ልክ' ጠባቂ ሹም ("አንዱን በቃኸ ውጣ ሌላውን ግባ የሚል ") ።

ዐቃቤ ሥራይ፡ ባለመድኀኒት ("ፈረ ንጆች ፋርማሲ ' ይሉታል ") ።

ዐቃቤ ርእስ፡ ራስ ጠባቂ (በገላ ውስጥ የተቀበረ መድኀኒት - የማያስነካ ' የማያስመታ ድጋም ") ።

ዐቃጅ፡ ያቀደ/የሚያቅድ ።

ዐቃፊ (ፎች)፡ ያቀፈ/የሚያቅፍ (ልጅ

ዐቃፊ፡ ከባቢ ("ገበታ ዐቃፊ" እንዲሉ) ። "ሳንባን" እይ ።

ዐቃፋ፡ ጕድጓዳ ሸክላ ስፌት ።

ዐቄትዠር፡ ገንቢና ዐናጢ—አ ቄትዠር፡

ዐቈረ (ዐቊር/ዐቈረ)፡ ቋጠረ ው ሃን ደምን ("ጌሾ የወቀጥኹበት እጄ ውሃ ዐ ቈረ ") ።

ዐቈረ፡ ዐቀፈ ።

ዐቅ (ሐቀቀ)፡ ልክ መጠን ስፍር ("አንድ ዐቅ" - አራት ክንድ ሸማ ") ። "ሐቅን" ተመልከት "

አቅ፡ ልክ ፥ —ዐቅ ።

ዐቅለ በዳ (ሐቅለ በድው)፡ ጠል ልምላሜ የሌለበት በረሓ ምድረ በዳ

ዐቅለ ቢስ፡ ዕውቀተ መጥፎ ሰው ቀልበ ቢስ ።

ዐቅል (ሐቅል)፡ ዱር ።

ዐቅል (ዐረ)፡ አእምሮ ዕውቀት ።

ዐቅመ ሔዋን፡ ዐሥራ ዐምስት ' ዓ መት የመላው የልጃገረድ ሰውነት ገላ ። አ ከለ ብለኸ አካልን እይ ።

ዐቅመ ቢስ፡ አንከሲስ ደካማ ።

ዐቅመ አዳም፡ ሠላሳ ዓመት የኾ ነው ምሉ የጕልማሳ ሰውነት ፥ አካል ።

ዐቅመ አዳም አደረሰ፡ ለዘር በቃ ጐለመሰ ባለቀ ።

ዐቅሙን አያውቅ፡ ክፉ ስድብ (የ ጕልበቱን ልክ የማያውቅ ሰው አለአኩያው የሚጣላ የሚሳደብ ") ።

ዐቅም (ዐቀመ)፡ የሰው የንስሳ ያውሬ የመኪና ኀይል ብርታት ልክ መጠን ። "ቃረመን" "ድምቢጥን" ተመልከት ።

ዐቅም ዐጣ፡ ሰለተ ደከመ አበቃ ።

ዐቅራብ ውሃ፡ ጠንቋይ ላንዳንዱ ሰው "ኮከብኸ ዐቅራብ ውሃ ነው" ይለዋል ("የውሃ ጊንጥ" ማለት ' ነው ") ።

ዐቅራብ፡ የኮከብ ስም (ጊንጥ የሚመ ስል የጥቅምት ኮከብ ") ።

ዐቅራብ፡ ጊንጥ ("(ግእዝ)") ።

ዐቅደ ቢስ፡ ዐቅደ መጥፎ "

ዐቅድ ዐዋቂ፡ ምክርን ከሥራ አጣ ምሮ የሚያውቅ (በዠመረበት የሚጨርስ ") ።

ዐቅድ፡ ዘዴ ብልኀት ስልት ኹናቴ ክፍል ወገን ("እከሌ የነገር የጦር ዐቅድ ያውቃል" እንዲሉ) ።

ዐቋሪ፡ ያቈረ/የሚያቍር (ቋጣሪ ዐቃፊ ") ።

ዐቋራ፡ የታቈረ ቋጣራ ።

ዐበለ (ሐብለ/ዐበለ ቀለጠ)፡ ዋሸ/ ቀጠፈ/ሸፈጠ/ሸመጠጠ ።

ዐበለ (ትግ. ሐበለ)፡ ዐይን ላይ ጣለ ።

ዐበለ (ዐቢል/ዐበለ)፡ ቀለጠ/ወረደ/ ፈሰሰ (ተናዶ ጐረፈ) ።

ዐበለ፡ ከዳ/አሸቀሸቀ/ሸሸ/ተንሸራተተ ("መሬቱ ግንቡ ") ።

ዐበላ (ትግ. ሐበላ)፡ ያይን ሞራ (በ ግእዝ ሥዓዕ ይባላል) ።

ዐበላ፡ ፈሳሽ ("የደም ዐበላ" እንዲሉ) ።

ዐበሌ (ዐብሎ/ዐበለ)፡ አፋ ሰይፍ ("(ግጥም)" - ልጅ እንተሌ የተሳለ ዐበሌ - ቋንዣ አባላ ") ።

ዐበረ (ኀብረ)፡ አንድ ኾነ (በባሳብ በ ሥራ ገጠመ - "ዐደመን" ተመልከት) ።

ዐበረ (ዐቢር/ዐበረ)፡ ደረቀ/ቦና ኾነ ።

ዐበረ፡ ዐለፈ/ተሻገረ።

ዐበር፡ ዐባሪ ("ግብር ዐበር" እንዲሉ - "(ስም ዐበር)" - ሞክሼ ጠም ") ።

ዐበሻ፡ የነገድ ስም (ሐበሻ) ።

ዐበቀ፡ ጨመረ—አበቀ ።

አበቦች፡ በቁሙ አበባ ቅርጾች ጌጦች፡ (ማቴ ፮ ፥ ፳፰ ። ሉቃ ፲፪ ፥ ፳፯ ። ፩ነገ ፲ ፥ ፰) ።

ዐበዘ (ኀበዘ)፡ አሰፋ/ጋገረ።

ዐበዛ (ኀባዚ ት)፡ የጋገረ/የጋገረች የምትጋግር (ጋጋሪ) ።

ዐበዛ፡ ንብ ("የማር ዐበዛ" እንዲሉ) ።

ዐበዛ፡ የሙዝ እንቡጥ (በዛፉ ላይ ተንጨርጎ የሚታይ - "የሙዝ ዐበዛ" እንዲሉ) ።

ዐበዛ፡ የማድ ቤት አዛዥ ሹም ("የንጀራ የጠጅ የጠላ ዐበዛ" እንዲሉ) ።

ዐበዛ፡ የንጀራ ክምር (መቶ እንጀራ) ።

ዐበዛ፡ የጋጋሮች አለቃ (ዘፍ. ፵፥፩-፪) ።

ዐበዞች (ኀባዝያን ት)፡ የሚጋግሩ (ጋጋሮች) ።

ዐበየ (ዐብየ)፡ በለጠ/ከፍ አለ ።

ዐበጠ (ሐብጠ)፡ ተነፋ (ቅል እከለ መሰለ - ተነረተ ተቀበተተ) ።

ዐበጠ (ዐቢጥ/ዐበጠ)፡ ሳበ/ጐተተ (አለፈቃድ ከመንገድ መለሰ አወከ አስቸገረ በጠበጠ - ሰላምን ጸጥታን ዕረፍትን ነሣ - በት ግሪኛ ግን ዱብ አለ ተከመረ በላይ ኾነ አፈፍ አደረገ ይባላል - ይኸውም ያንበሳ የነብር የድመት አያያዝ ነው) ።

ዐበጥ፡ ዐበጠ ("(ተረት)" - ባለጠጋ ሊሰጥ የድኻ ሙርጥ ዐበጥ ") ።

ዐቢይ ርባታ)፡ በ፹ መደብ የሚረባ ኣንቀጽ ።"ይህ በግእዝ ነው ።ባማርኛ ግን ፷፩ ይኾናል" ።

ዐቢይ፡ ትልቅ/ታላቅ ።

ዐባ (ኀብአ)፡ ሸሸገ/ሰወረ/ደበቀ ("(ተረት)" - ሆድ ያባውን ብቅል ያወጣዋል ") ።

ዐባላ፡

ዐባሎ፡ ዛፍ—አባሎ ።

ዐባሪ (ዎች)፡ ያበረ/የሚያብር ("ዐባሪ ተነባባሪ" እንዲሉ) ።

ዐባሪም፡ ተርታ መናኛ እኸል ከጥሩው ጋራ የሚቀየጥ (ም ብዛትን ያሳያል - "አደፍን" አስተውል - አደፈ ") ።

ዐባሪነት፡ ዐባሪ መኾን።

ዐባር፡ ድርቅ (ዝናም የታጣበት ዘመን - ይህ ቋንቋ የግእዝ ሲኾን በሐረርጌ አውራጃ ይነገራል) ።

ዐባያ፡ እንቢተኛ ወይፈን ("አባያ") ።

ዐባይ (ዮች) (ሐባሊ)፡ ያበለ/የሚ ያብል ፪ ዋሾ/ቀጣፊ ("በሬ ወለደ ብሎ የሚያወራ - ዐባይና ሥንቅ እያደር ይቀላል እን ዲሉ ") ።

ዐባይ ሌባሻይ፡ ያልሰረቀውን የሚይዝ።

ዐባይ ሚዛን፡ አጕዳይ/ቀምጣይ ("የሚዛን ዐባይ ለእሳት የዳኛ ዐባይ ለሰንሰለት" እንዲሉ) ።

ዐባይ ምስክር፡ ያላየውን አየኹ ያልሰማውን ሰማኹ የሚል ።

ዐባይ ቀላጤ፡ ንጉሥ ዳኞች ያላሉትን ያላዘዙትን ብለዋል ባይ ("ቃልን" እይ) ።

ዐባይ፡ ቀጣፊ—ዐበለ ።

ዐባይ፡ ትልቋ/ታላቂቱ።

ዐባይ፡ ዠማ—አባይ ።

ዐባይ ዳኛ፡ ጕቦኛ/ፍርደ ገምድል/ አድላዊ ።

ዐባይ ጠንቋይ፡ የማይኾነውን ይኾናል እያለ የሚናገር ሐሰተኛ ደብተራ ("ዐባይ ጠንቋይ ቤት ያስፈታል" እንዲሉ) ።

ዐባጣ፡ ያበጠ (ታናሽ ጕብታ) ።

ዐባጣ ጐባጣ፡ ወጣ ገባ ስፍራ (በግእዝ መብእስ ወጐዳጕጽ ይባላል) ።

ዐባጭ (ሐባጢ)፡ የሚያብጥ ።

ዐባጭ (ጮች) (ዐባጢ)፡ ያበጠ/የ ሚያብጥ (አዋኪ አስቸጋሪ) ዞ ።

ዐብሎ መስካሪ፡ ዐባይ ምስክር።

ዐብሎ፡ ዋሽቶ/ቀጥፎ ("ዐብሎ አይደክም" - ፍጹም ዐባይ ዋሾ ቀጣፊ መልቲ ቈርጦ ቀጥ ") ።

ዐብረንታንት፡ የገዳም ስም (በዋልድባ ውስጥ የሚገኝ የበረሓ ገዳም - "ዐብረን ታንተ ጋራ እንኺድ" ማለት ነው) ።

ዐብሬ፡ ዐበሩ (የሰው ስም) ።

ዐብሮ መብላት፡ አለመሠሠት/መሳ ተፍ ።

ዐብሮ መኖር፡ አለመለያየት/አለመፋ ታት ("ከዚህም በቀር ዐብሮ መሥራት ዐብሮ መሞት እያለ ይነገራል - ንኡስ አገባብ ነው ") ።

ዐብሮ በቀል፡ ጋማ።

ዐብሮ፡ አንድነት/አንድጋ ኹኖ።

ዐብሮ አደግ፡ የዕድሜ ባልንጀራ እኩያ ባልደረባ ("(ተረት)" - ካብሮ አደግሽ አት ሰደድ ") ተፍ ።

ዐብሮ ኻያጅ፡ የመንገድ ጓድ ።

ዐብዛ፡ እንጀራ ("በና መ" ተወራራሽ ስለ ኾኑ ዐብዛ በማለት ፈንታ ዐምዛ ምጣድ እንዲሉ) ።

ዐብዬ፡ የጋሼ ታላቅ —አብዬ ።

ዐብደላ፡ በቡልጋና በወግዳ ክፍል ያለ ቀበሌ ።

ዐብደላ፡ ያምላክ ባሪያ (በዝርዝር ዐብድ አላህ ይባላል) ።

ዐብደላካኒ፡ ጥሩ የሐር ቀሚስ (መንግሥት ለጦር አለቆችና ለሌሎችም ሹማምት ለካህናት የሚሸልመው ባለቀለም ልብስ ሰንጠ ረዥ ወይም ሰንበር ያለው - ኣንዳንድ ሽማግሎች ዐብደልኻን የሚባል የህንድ ነጋዴ ከባሕር ስላመጣው ዐብደላካኒ ተባለ ይላሉ) ።

ዐብደል፡ የዛር ስም (ያረብ አገር ዛር) ።

አብዱ፡ የድኝ ጭቃ ።

ዐብድ (ዐረ)፡ ባሪያ (የተገዛ የተማረከ አገልጋይ) ።

ዐብድ መለክ (ዕብ. ዔቤድ ሜሌኸ)፡ ገብረ ንጉሥ (የንጉሥ ባሪያ - ኤር. ፴፰፥፯-፰, ፲, ፲፩, ፲፪ - የግእዝ መላሽ ግን አለ ስሙና አለምስጢሩ አቤሜሌክ - አበ ንጉሥ - የንጉሥ አባት ብሎታል - የስሕተት ስሕተት ነው) ።

ዐብድ ናጎ፡ የናጎ ባሪያ (ሚሳኤል ከሠለስቱ ደቂቅ ፫ኛው) ።

ዐብድ እልመሲሕ፡ የመሲሕ ባሪያ (ጎብረ ክርስቶስ) ።

ዐብጤ፡ የሰው ስም ("ጠላትን ዐብጥ አ ስቸግር" ማለት ነው) ።

ዐቦሬ (ዎች)፡ ታላቅ አንኮላ አፈ ሰፊ ("የዐቦሬ ምስጢር ብዙውን የጥልቂት ውሃ አንድ ማድረግ ነው ") ።

ዐቧራ፡ ያፈር/የደንጊያ/የንጨት/የሣር/የቅጠል ዱቄት ብናኝ ።

ዐቧሬ፡ ዐቧራ ያለበት የበዛበት ስፍራ (ባዲስ አበባ ውስጥ ያለ - ያቧራ ዐቧራዊ ማ ለት ነው - "ዐቧሬ ገበያ" እንዲሉ) ።

ዐቧር፡ የዛፍ ስም (የሾላ ዐይነት ዕንጨት ደሙ ሰባራ ዕቃ የሚያጣብቅ) ።

ዐተመ (ኀተመ)፡ ዘጋ ደፈነ (በማ ኅተም ረገጠ ተጫነ - እንዳይከፈት ምል ክት አደረገ - ዳን. ፮፥ ፲፯፡ ማቴ. ፳፯፥ ፷፮)

ዐተመ (በመኪና ጻፈ ") ።

ዐተረ፡ ቈረበጨ ተቋጠረ (ዐተር መሰለ ኣከለ ") ። በትግሪኛ ግን "ዐተረ" ያዘ ጨበጠ ተብሎ ይተረጐማል ።

ዐተሬ (ዐተራዊ)፡ የቂጥኝ ስም (ዐተር የሚያካክል ቂጥኝ ") ።

ዐተሬ (ዐተርየ)፡ የኔ ዐተር ።

ዐተር (ሮች)፡ ክብ እንክብል (ያበባ እኽል አገዳው እንደ ሐረግ ያለ - ኢሳ. ፳፰፥ ፳፯)

ዐተበ (ዐቲብ/ዐተበ)፡ ዕትብት ቈረጠ (ማተብ አሰረ ") ።

ዐተተ (ሐተተ)፡ መረመረ ተቸ ።

ዐተተ፡ ወገደ አተተ ።

ዐታሚ (ዎች)፡ ያተመ/የሚያትም (ማኅተም ያዥ - የማተሚያ ቤት ሠራተኛ ") ።

ዐታሞ፡ አማሪት—ተመመ ።

ዐታቢ (ዎች)፡ ያተበ/የሚያትብ (ዕት ብት ቈራጭ ") ።

ዐታች (ሐታቲ)፡ ያተተ/የሚያትት (መርማሪ ተቺ ") ።

ዐቸር፡ ዐሥረኛ የቀባርዋ ምት ።

ዐነቀ (ኀነቀ)፡ ጕረሮን ያዘ አሰረ

ዐነቀ፡ ሥጋ በጕረሮ ውስጥ ተወትፎ አላናግር ኣላስተነፍስ አለ ።

ዐነቀ፡ አጣበቀ ማደግ ከለከለ ("(ማቴ. ፲፫፥ ፯፡ ማር. ፬፥ ፯)") ።

ዐነቀፈ (ዐቂፍ ዐቀፈ)፡ የእግርን ጣት ገጯ መታ አሰናከለ ። "ወንቃፍን" ተመል

ዐነከሰ (ሐንከሰ)፡ ዐፈረ ተሰቀጠጠ የእግር ። ከዚህ የተነሣ ሰውየው ባንድ እግሩ ረገጠ አነከለ ("(ዕብ. ፲፪፥ ፲፪)") ።

ዐነገተ፡ ባንገት በደረት በዠርባ ተሸ ከመ አንጠለጠለ (ጠመንዣን መጻፍን እንስ ራን ") ።

ዐነጐተ፡ ዕንጐቻ ጋገረ (ለሕፃን ለረኛ ") ።

ዐነጠ (ሐነጸ)፡ ጠረበ ሸለተ ላፃ ፈ ለፈለ በሳ ቀረጻ መገዘ ዕንጨትን ።

ዐነጠ፡ ቤት ሠራ (መዝጊያን መስኮትን ገጠመ ") ።

ዐነጠሰ (ዐጠሰ)፡ ፊቱን ፥ አከፋ (አ ፉን ከፈተ - ባፍና ባፍንጫ ከበርበሬ ከክፉ ሽታ ከካፊያ ከጕንፋን የተነሣ በኀይል ተ ነፈሰ - ትንፋሹ ሲወጣ ተሰማ - ባፍንጫው ንፍጥ ባይኑ እንባ እስኪታይ ድረስ - ፪ነገ. ፬፥ ፴፭) ። ባላገሮች ሕፃን ከናቱ ማሕፀን በወጣ ጊዜ የሚያነጥሰው መልአክ ዐፈር አምጥቶ ሲያሸተው ነው ይላሉ ። ውሻም ሲያነጥስ እ ንግዳ ይመጣል ይባላል ።

ዐነጠጠ (ኀንጸጸ)፡ ፋቀ አለዘበ ሰ ነጠ አሰነበረ (ቀንድን ዋንጫ አበጀ ") ።

ዐናቂ፡ ያነቀ/የሚያንቅ (ጠላት ወጥመድ ") ።

ዐናቋ፡ የምድር ዕጥፋት (ወይም ቅንፋት - ያንድ በኩል ክበብ ፈሳሽን ዐንቆ የሚይዝ ") ።

ዐናት (ትግ/ሐናት)፡ ለግዳ ቅምሖ (የጕረሮ ውስጥ መንታ ዕብጠት የሚቧጠጥ ") ።

ዐናት (ቶች/ድማኅ)፡ መኻል ራስ ቍንጮ ያ

ዐናት፡ እንጥል ("ልጁ ዐናት ወረደው" እንዲሉ) ።

ዐናነጠ፡ ጠራረበ ላላገ ።

ዐናጢ (ዎች/ሐናጺ)፡ ያነጠ/የሚ ያንጥ (ጠራቢ ላጊ ቤተ ሠሪ ገበዝ ዐምባ ") ።

ዐናጢነት፡ ዐናጢ መኾን (ጠራቢነት ") ።

ዐንቃ፡ ዕንጨት—አንቃ ።

ዐንቋሊት፡ ዐይብ—አንቋሊት ።

ዐንበል፡ ሻለቃ ዐምበል ።

ዐንበሪ/ዐንበር (ግእዝ)፡ ታላቅ ዓሣ መርከብ የሚገለብጥ (ታናሹን ዓሣ የሚውጥ የሚሰለቅጥ - ዓሣ ነባሪ ") ።

ዐንበሬ ጭቃ/ዐንበራዊ ጭቃ፡ ወይም የዐንበር ጭቃ (ቅባትነት ያለው የባሕር ሽቱ ") ።

ዐንበር (ግእዝ)፡ የሽቱ ስም (ጥንታዊ ") ።

ዐንከስ (ሐንክሶ)፡ ማንከስ ።

ዐንከስ አለ፡ ዐሸድ አለ ።

ዐንካሲት፡ ያነከሰች/የምታነክስ ሴት እንስት ።

ዐንካሳ

ዐንካሳ (ሶች/ሐንካስ)፡ ያነከሰ/የ ሚያነክስ (ትክክል የማይረግጥ አንካላ - ኢሳ. ፴፫፥ ፳፫) ።

ዐንካሳ ነገር፡ እውነት ብቻ ያይዶለ

ዐንካሳዋ/ዐንካሳዪቱ፡ ያች ዐንካሳ ("(ሚክ. ፬፥ ፮ - ፯)") ።

ዐንካሴ (ሐንካሳዊ)፡ ወፈር ባለና ቅጥነቱ መጠነኛ በኾነ በትር ጫፍ ባንድ በ ኩል የተዋደደ ሹል ብረት ያንካሳ ምርኵዝ ቢወጉበት የሚያስነክስ ምዥራጥ ሽብዳ የመ ሰለው ኹሉ ("(፩ሳሙ. ፲፫፥ ፳፩)") "

ዐንካስ፡ ዐንካሳ ።

ዐንካስነት፡ ዐንካሳ መኾን ።

ዐንገተ መቃ፡ ዐንገቱ 'ቷ መቃ የሚ መስል ("(የሚያምር)" ወንድ ሴት ") ።

ዐንገተ ሰባራ/ሸቍራራ/ዐይን ዐፋር

ዐንገተ ረዥሜ፡ ዐንገታም ዐንገተ ረዥም (የሜዳ ፍየል ዐይነት የበረሓ እን ስሳ ") ።

ዐንገተ ደንዳና (ኖች)፡ የሚመጣበ ትን የማያውቅ ("(ዘፀ. ፴፪፥ ፱)") ።

ዐንገቱን አዋቃ፡ አንገሸገሸ፡ አነቃነቀ፡ ከትከሻው፡ ጋራ፡ አማታ ።

ዐንገቱን ደፋ፡ አቀረቀረ ("(ኢሳ. ፰፥ ፲፬)") ።

አንገታገተ፡ አመላለሰ/አንገዛገዘ ።

ዐንገት (ቶች)፡ በቁሙ (ከዕልቅት በላይ ካገጭ በታች ያለ ገላ ራስ ተሸ ካሚ - ከወደ ኋላ ማዥራት ይባላል - ጌታ በተሰቀለ ጊዜ ሐዋርያት ዐንገት ላንገት ተያይዘው አለቀሱ - "(ካንገት በላይ)" - ከሆድ ከልብ ያልኾነ ነገር - "(ተረት)" - ዐንገት ለምን ተፈጠረ - አዙሮ ለማየት ") ።

ዐንገት፡ ሰመግ ።

አንገት በቁሙ፡ ዐንገት።

ዐንገት፡ ዐራዳ በር (በተራራ መካከል ያለ ጠባብ መተላለፊያ ") ።

ዐንገትጌ፡ ያንገት ስፍራ (ዐንገትን የሚ ሸፍን የእጀ ጠባብና የቀሚስ የጥብቆ ክሣድ - በስተላይ ያለ ጫፍ - ዘፀ. ፳፰፥፴፪) ።

ዐንገች፡ አገረ ወገብ (ከቈላ በላይ ያለ ") ።

ዐንጋች (ቾች)፡ ያነገተ/የሚያነግት (ሰ ናድር ያዥ ") ።

ዐንጋችነት፡ ዐንጋች መኾን ።

ዐንጓች፡ ያነጐተ/የሚያነጕት ("ዐዛኝ ቅቤ ዐንጓች" እንዲሉ) ።

ዐንጣሽ፡ ያነጠሰ/የሚያነጥስ ።

ዐንጣጭ (ጮች/ጎንጻጺ)፡ ያነጠጠ የሚያነጥጥ (ፋቂ ዋንጫ እንዝርት ሠራተኛ ") ።

ዐኘከ (ሐነከ)፡ ቈረጠመ በላ ገተገተ አላመጠ አላመ አመነዠኸ አመሰኳ ። "ዐኝከኸ ዐኝከኸ ወደ ወገንኸ ዋጥ" እንዲሉ ። ዐኛኪ፡ ያኘከ/የሚያኝክ (አላማጭ ") ።

አኘከ አላመጠ፡ ዐኘከ።

ዐኛኘከ፡ ቈረጣጠመ በላላ ።

ዐኝ፡ መንከስ መብላት ።

ዐኝ መንከስ፡ ዐኘከ ።

ዐኝ አለ፡ በጥርስ ያዘ ነከሰ በላ ።

ዐኝ አለ፡ ነከሰ,—ዐኘከ ።

ዐኞ፡ ሲያኝኩት የማይደቅ ሥጋ ማንጆ ።

ዐኞ፡ ችኮ ሰው ።

ዐከለ (ዕብ ዐካር)፡ ዐዘነ አለቀሰ (ተቸገረ ") ።

ዐከመ (ሐከመ)፡ ያበጠውን አፈ ረጠ (የጐረበውን ላጠ - ሀገመ ተኰሰ በጣ ቀደደ ጠገነ መድኀኒት ሰጠ አጠጣ አዋጠ በመርፌ' ወጋ - አስታመመ ፈወሰ አዳነ ") ።

ዐከረ፡ ያበባ እኸል ዘራ—አ ከረ ።

ዐከበ፡ ሰበሰበ—አከበ ።

ዐከተ፡ ሰብስቦ አሰረ—አከተ ።

ዐከከ (ሐከከ)፡ በጥፍር በንጨት በመሬት ገላውን ፎከተ (ፈገፈገ - የደግ - "ጠቈ መን ነዘገን" ተመልከት ") ።

ዐከከ፡ በቀላል ላገ ፋቀ ዕንጨትን ።

ዐከከ፡ ወረ ቧጠጠ ሰነዘረ (ሰውን እንስሳን አንበሳ ነብር - የክፉ ") ።

ዐኪም (ሞች/ሐኪም/ሞች)፡ በሽታንና መድኀኒትን ኹሉ የሚያውቅ ፲ ፈዋሽ አዳኝ ወጌሻ ("ያንጐል ያይን የዦሮ የጥርስ የሆድ ዐኪም" - ሐኪም - እንዲሉ - "ዐኪም የሕ ዝብ ሐኪም የካህናት አነጋገር ነው ") ።

ዐካሚ (ዎች)፡ ያከመ የሚያክም (ዐጋሚ ") ።

ዐካከከ፡ መላልሶ ዐከከ ።

ዐካኪ "አካኪ" ተብሎ ቢጻፍ ግን (አዋኪ አሸባሪ በጦር ሜዳ ተከራካሪ የጐበዝ ጐበዝ ማለት ነው - ፩ሳሙ. ፲፯፥፵፮—፶፩) ።

ዐካኪ (ሐካኪ)፡ ያከከ/የሚያክ (ቧጫሪ ቧጣጭ ሰንዛሪ ጥፍራም አውሬ ") ።

ዐካኪ ዘራፍ፡ የፉከራ ቃል ("ዐካ ኪን የሚዘርፍ የሚቀማ ካንበሳ ከድብ በግን የሚያስጥል" - ፩ሳሙ. ፲፯፥፴፬—፴፯) ።

ዐካካ፡ ኹለንተናው ዕከክ "

ዐወሰ/ሖሰ)፡ አስታወሰ ("(አስ ተሐወሰ)" - ዐሰበ - አሳሰበ - አስታወሰ ዐሰበ ተብሎ መፈታቱ (ዐወሰ) በቀን ብዛት ስለ ተዘነጋ ነው ") ።

ዐወረ (አዖረ)፡ ኹለት ዐይን ዐጠፋ (ዕውር አደረገ - ከለለ ጋረደ አጨለመ ሰወረ ") ።

ዐወረ (ዐወሰ)፡ ዐይን ማጣት ("ካይን ማየት የልብ ዕውቀት" እንዲሉ - "(በው ቀት/ባለውቀት)" - እያወቀ ሳያውቅ - ዐውቆ ወዶ ፈቅዶ ") ።

ዐወቀ (ዖቀ)፡ ተማረ/አጠና/ለመደ/ ተረዳ (ለየ ልብ አደረገ አስተዋለ ሠለጠነ - መሳ. ፲፯፥፲፫፡ ፲፰፥፫፡ ዮሐ. ፬፥፶፫ - "(ተረት)" - ለራሱ አያውቅ ነዳይ ቅቤ ለመነ ላዋይ - ሴት ታውቅ በወንድ ያልቅ ") ።

ዐወቀ፡ ብለኽ፡ ዐዋቂን፡ እይ።

ዐወደ (ዖደ)፡ ዞረ (ክብ ኾነ ") ።

ዐወደ፡ ቈራረጠ (መላልሶ ዐጨደ ") ።

ዐወደ፡ ዑድኛ ሸተተ (አልባብ አል ባብ አለ - አጋሙ ርጐፍቱ የሎሚ እሸቱ - ደን ኹሉ በጥቅምት ያውዳል ") ።

ዐወጀ (ዖደ)፡ እየዞረ ዐዋጅ ነገረ ለፈፈ ።

ዐወገ (ዖገ)፡ ጠመመ/ተወላገደ ።

ዐወጠ (ሐወጸ)፡ ጐበኘ ።

ዐዋሪ፡ ያወረ/የሚያውር ።

ዐዋሽ (ሐዋሽ)፡ የወንዝ ስም (የሺ ዋንና የሐረርጌን ግዛት እየለየ ወደ አዳል በረሓ የሚወርድ - ካዲስ አበባ በስተደቡብ ያለ ታላቅ ዠማ ከሜ ተራራ የሚነሣ - በክረምት መልቶ መፍሰሱን መትረፉን መትረ ፍረፉን በዐውሳ በረሓ ብዙ ሜዳ መያዙን መንጣለሉን - በበጋ ግን መሥረጉን ማነሱን መጕደሉን ባሕረ ሸሽ መኾኑን ያሳያል - እሱም ባጤ ዘርዐ ያዕቆብ ታሪክ ሐዋሽ ይባ ላል - ምስጢሩ በሖሰ ዘይቤ መነቃነቅንና መን ቀሳቀስን ያስረዳል ") ።

ዐዋሽ (ሾች)፡ ታላቅ ጋን ገች (፭ ቍና እኸል የሚጠምቅ - ዐዋሽ ወንዝ ወደ ርሱ ከሚገቡት ወንዞች እንዲልቅ - ዐዋሽ ጋ ንም ከጋኖች መብለጡን ጠጁ ወይም ጠላው በብዙ እንስራና ማድጋ መቀዳቱን ያሳያል ") ።

ዐዋቂ (ቆች)፡ ያወቀ/የሚያውቅ ("(መዝ. ፻፯፥፵፫፡ ኤር. ፱፥፲፪)") ።

ዐዋቂ፡ ጠንቋይ/ሐኪም/ወጌሻ/ፈላ ስፋ ("የምድር ዐዋቂ" እንዲሉ - "(የሚዛን ዐዋቂ)" - ሚዛን መመዘኛ ማስተካከያ ብረት ርሳስ ደን ጊያ - ዘሌ. ፲፱፥፴፮፡ ኢሳ. ፵፥፲፭፡ ራእ. ፲፮፥፳፩ - በግእዝ መክሊት ይባላል - "(አላዋቂ)" - ያላወቀ የማያውቅ - ደንቈሮ - አላዋቂ ሳሚ ንፍጥ ይለ ቀልቃል - "(የልጅ ዐዋቂ)" - ጭምት የረጋ - ቁም ነገርን የሚከተል - "(መጣፍ ዐዋቂ)" - ሊቅ መምር - "(ነገር ዐዋቂ)" - ጠበቃ - "(ሥራ ዐዋቂ)" - ባለማያ ") ።

ዐዋቂ፡ ጨዋ ሽማግሌ (ያምሳ ዓመት ሰው - በግእዝ ልሂቅ ይባላል ") ።

ዐዋቂት፡ ነፍስ ።

ዐዋዜ፡ የዐዋዝ (ፍሬው ከወጣ ቀይ ዛላ በርበሬ የተዘጋጀ ብትን ወይም ብጥብጥ ድልኽ የሥጋ መብሊያ ሲያዩት ደስ የሚያ ሠኝ - ይኸውም ከተቀቀለ ነጭ ሽንኵርት ጋራ ይላማል - ነጭ አዝሙድ ኰረሪማ ዝን ጅብል የበሶብላ ፍሬ ይገባበታል ") ።

ዐዋዝ (ሓወዘ/ሐዋዝ)፡ ያማረ/ የጣፈጠ ።

ዐዋዝ፡ ዐወቀ ።

ዐዋዲ፡ የወንዝ ስም (ከይፋት ፈልቆ ወደ ግራ ይዞርና ዐዋሽ የሚገባ ዠማ - በግእዝ የዞረ የሚዞር ዘዋሪ ማለት ነው ") ።

ዐዋጅ (ዐዋዲ)፡ ያወጀ/የሚያውጅ (የሚለፍ ለፋፊ ") ።

ዐዋጅ (ዐዋድ)፡ ከመንግሥት ለሕዝብ የሚነገር ደንብ/ውሳኔ/ትእዛዝ ("ዐዋጅ ዐዋጅ የደበሎ ቅዳጅ" - "ያዋጁን በዦሮ" እንዲሉ) ።

ዐዋጅ መንገሪያ፡ ከፍተኛ ስፍራ ዕወጃ (ለፈፋ ") ።

ዐዋጅ ነጋሪ (ነጋሬ ዐዋድ)፡ ዐዋጅን የሚነግር ("ስማ ስማ ባይ" - ዮሐ. ፩፥፳፫) ።

ዐዋጅ፡ ዘዋሪ ("ዐይን ዐዋጅ ኾነበት" እንዲሉ) ።

ዐውላ፡ የማር ርሾ አውላ ።

ዐውሎ ነፋስ (መንፈሰ ዐውሎ)፡ ጥቅል ነፋስ ጠሮ ኵርፊት ኀይለኛ (ቤት የሚያፈርስ መርከብ የሚገለብጥ ዐፈርን ባሕ ርን ወደ ላይ የሚያነሣ የሚያቆም - መዝ. ፲፩፥፮፡ ፪ነገ. ፪፥፩፡ ሕዝ. ፩፥፬) ።

ዐውሳ (ዐረ. ዐውጻህ)፡ የበረሓ ስም (ያዳል አገር ምድረ በዳ ") ።

ዐውሳ፡ ዐዘበ ።

ዐውቂያ (ዐውቅ)፡ የሚያውቁት ሰው ።

ዐውቅልሽ፡ ጥንቈላ ።

ዐውቆ አበድ፡ ሳያብድ ኾነ ብሎ ያበደ ("(ሲያውቅ አበድ)" - ዝኒ ከማሁ ") ።

ዐውቆ ፈረንጅ፡ ሳይማር እንደ ፈረንጅ የሚለብስ ።

ዐውዛ (ሐውዝ)፡ አፍልተው፥ የሚ ጠጡት የት ውሃ የጨብጥ መድኀኒት ።

ዐውዜን፡ የእኸል ጐተራ—ሐ ውዜን ።

ዐውዜን ያገር ስም፡ ሐው ዜን ።

ዐውደ ነገሥት፡ የጥንቈላ መጣፍ (፲፮ ክብ ሰንጠረዥ ያለው - ዐረቦች "ጠላዋት አልሙሉክ" ይሉታል ") ።

ዐውዳመት (ዐውደ ዓመት)፡ ያመት ዐውድማ (መስከረም ሲብት ባመት የሚከብር በዓል - ቅዱስ ዮሐንስ የዘመን መለወጫ - ያመትን መዞርና የሕዝብን ስብ ስባ ያሳያል - ዳግመኛም አጿማትና በዓላት ተሰብስበው በመስከረም ፩ ቀን ይነገራሉና ውዳመት ተባለ ይላሉ - ገናና ጥምቀት ፋሲካ ዕርገት ጰራቅሊጦስ መስቀል ሌላውም ታላላት በዓል ኹሉ ዐውዳመት ይባላል ") ።

ዐውድ፡ አደባባይ/ሸንጎ (የሕዝብ መሰብሰቢያ - ጥጋብ ሲበዛ ዐውድ ይጥላል ") ።

ዐውድ፡ ዙሪያ/ክበብ ።

ዐውድ፡ የቍጥር ስም (ክብነት ያለው ቍጥር ባለሰንጠረዥ - "ዐውደ ጨረቃ ዐውደ ፀሓይ" እንዲሉ) ።

ዐውድ፡ ጻሕል/ሳሕን/ዝርግ/ሰታታ/ወጭት (ክብ የቍርባን መቀመ ") ።

ዐውድማ፡ ዙሪያማ ባለዙሪያ (እኸል የሚወቃበት ምርት የሚታፈሥበት ኵልኵል ያለው ወለል - ይኸውም አስቀድሞ ውሃ እየተ ርከፈከፈ በጭድ በገለባ ይረገጣል - ቀጥሎም በበት ይለቀለቃል - ማቴ. ፫፥፲፪ - ሲበዛ ዐውድ ሞች ይላል - ዮኤ. ፪፥፳፬ - "(የወይን ዐውድማ)" - የወይን ፍሬ መርገጫ ") ።

ዐዘለ (ሐዘለ)፡ በዠርባ ላይ ተሸ ከመ ("እንቡቡ አለ" - ያዘ ለጠፈ ደረበ ") ።

ዐዘል፡ ዝኒ ከማሁ (ያዘለ ያዘለች - "ለቆ ዐዘል አውራ ዐዘል" እንዲሉ) ።

ዐዘሎ፡ የተራራ ስም (ባዳል በረሓ ውስጥ ያለ ረዥም ደብር የመናኞች ኖሪያ ") ።

ዐዘመ፡ በሰው ክፉ መድኀኒት አደ ረገ ፲ ኣፈዘዘ እደነዝዘ (እደነዘዘ ") ።

ዐዘቅት፡ በደብረ ሊባኖስ ገዳም በገደ ልና በወንዝ ውስጥ ያለ ዋሻ (የግሑሣን መ ኖሪያ - በግንብ የተዘጋ ") ።

ዐዘቅት፡ የውሃ የኵስ ጕድጓድ ።

ዐዘበ (ሐዘበ)፡ ጠለፈ/አያያዘ/አወ ራረሰ/አገናዘበ/ቈለፈ (መሚያን ሠራ ") ።

ዐዘበ (ዐዝቦ ዐዘበ)፡ ጣለ/ወረ ወረ/አሽቀነጠረ ።

ዐዘበ፡ ጐነጐነ (ቋድ አበጀ ዕዛብ ") ።

ዐዘቦ፡ አገር—አዘቦ ።

ዐዘቦት፡ ሥራ የማይሠራበት ሰሞን ("በግእዝ በዓለ ተሐውሶ ክብረ ቅዱሳን ይባላል - ዛሬ የሥራ ጊዜ ነውና ይህን ነገር ባዘቦቱ ቀን እንነጋገረዋለን ") ።

ዐዘነ (ሐዘነ)፡ ተከዘ/አለቀሰ/ተጸ ጸተ/ራራ/ተቈረቈረ/ተከፋ/ተቀየመ ("(ዘፍ. ፮፥፮፡ ፪ሳሙ. ፲፱፥፪፡ ዮሐ. ፲፩፥፴፫)") ።

ዐዘነተኛ (ኞች)፡ ዐዘን ያለው (ዐ ዘን ያጠቃው የጐዳው - አልቃሽ አባትና እናት ሚስት ልጅ ወንድም እት ዘመድ ወዳጅ የሞቱበት - ንብረቱ የጠፋበት ታላቅ አደጋ ያገኘው የደረሰበት ሰው ") ።

ዐዘና፡ ርኅራኄ/ጸጸት ።

ዐዘኔታ፡ ቸርነት/ደግነት/ርኅራኄ/ ምሕረት ።

ዐዘን (ሐዘን)፡ ለቅሶ/ትካዜ ("(ዮሐ. ፲፮፥፮፡ ፪ቆሮ. ፪፥፫)" - "(አልቃሽ)" - የሞተው ወንድምሽ የገደለው ባልሽ - "ዐዘንሽ ቅጥ ዐጣ ከቤትሽም አልወጣ ") ።

ዐዘን ተቀመጠ፡ ፯ ወይም ፵ ቀን አለቀሰ (ለቅሶኛ ተቀበለ ") ።

ዐዘን ተፍሥሓ፡ መወለድና መሞት ማጣትና ማግኘት ሰርግና ለቅሶ ("ይህን የመ ሰለ ኹሉ ባንድ ቀን ቢደረግ ዐዘን ተፍሥሓ ይባላል" - መዝ. ፴፥፭) ።

ዐዘንተኛ፡ ዝኒ ከማሁ ።

ዐዘንተኞች፡ ዐዘነተኞች ("(ዮሐ. ፲፮፥ ፳፪)") ።

ዐዘዘ (ዐዝዞ ዐዘዘ)፡ በለጠ/ተረፈ/ ጠና ።

ዐዘዞ፡ አገር—አዘዞ ።

ዐዚማም፡ ዐዚም ደጋሚ ባለዐዚም ።

ዐዚም፡ አፍዝ/አደንግዝ ።

ዐዛሚ፡ ያዘመ/የሚያዝም (አፍዛዥ ") ።

ዐዛቢ (ዎች)፡ ያዘበ/የሚያዝብ (ጐ ንጓኝ አያያዥ ") ።

ዐዛባ፡ ከመሬት ካፈር ጋራ የላቈጠ እበትና ፋንድያ (በጠጥ ከበረት ከጋጣ ውስጥ አውጥተው የሚጥሉት ") ።

ዐዛት፡ አፈ ሰፊ ቀጪን ቁመተ ሾጣጣ ዓሣ ።

ዐዛኝ (ኞች)፡ ያዘነ/የሚያዝን (ርሩ - "ዐዛኝ ማሪያም" እንዲሉ - "(ተረት)" - ዐዛኝ ቅቤ ዐንጓች ") ።

ዐዛኝቱ፡ ርኅሩኂቱ ርግብ ሆዷ ወላ ላዋ ማሪያም ("(የባለጌ ግጥም)" - የተማሪ ወዳጅ ይቅር ምናባቱ - ጐራዴ ሲመዘዝ ይላል ባዛ ኝቱ - "(የገለሞታ መልስ)" -እንኳን ባዛኝቱ ይበል በሥላሴ - እኔ እወደዋለኹ እስቲወጣ ነፍሴ ") ።

ዐዛውንት (ትግ. ዐዘወ/ደግ ኾነ)፡ ደግ/ደገኛ/ጥኑ/ጠንካራ/ታላቅ/ጪዋ ሽማግሌ (ማለፊያ ሰው መታፈርና መከበር ያለው - በግእዝ ልሂቅ ይባላል - ትግሮችም ዕዝው ይሉታል ") ።

ዐዛውንት፡ የዕዝው ብዥ ሲኾን በአማርኛ ስላንድ ይነገራል ("ይኸውም በግእዝ አነጋገር ኅጻውንት ዐቃርብት ባለው ይታወቃል - ዳግመኛም አውሬ አውሬዎች በማለት ፈንታ አራዊት አራዊቶች እንደ ማለት ያለ ነው - "ዐዞን" ተመልከት ") ።

አዛውንት፡ ጨዋ፡ ዐዛውንት ።

ዐዛውንቶች፡ ደገኞች/ታላላቆች/ጩ ዋዎች/ጐምቱዎች ።

ዐዛዜ፡ ባለትልቅ ፍሬ ስንዴ (ጥናት ጥንካሬ ያለው ዐመድማ ") ።

ዐዛዩን ነካሽ፡ ክፉ ሰው ወረታ ቢስ ወዳጁን ጐጂ ።

ዐዛይ (ዮች/ሐዛሊ)፡ ያዘለ/የሚ ያዝል (አባት - የምታዝል እናት - እንስት ጦጣ ዝንጀሮ - ተሸካሚ - "ሀ ባይ ዳውላን ዐዛይ" እንዳለ ተማሪ ") ።

ዐዞ (ትግ)፡ ሖምጣጣ መጣጣ (ነጭ ሽንኵርትና ሰናፍጭ የገባበት ርጎ ለሰርግ የሚኾን - "(ግጥም)" - እኅቶችኸ የሉ ወይ እና ትኸ የሉ ማን ሠራልኸና ዐዞ በላኸ ኣሉ ") ።

ዐዞ (ዐዘዘ)፡ የባሕር አውሬ (ሆደ መጋዝ ጋድሚያ እንቅልፋም - ዘሌ. ፲፩፥፴ - ያገኘውን ሰውና እንስሳ በዥራቱ እየጠለፈ ወደ ባሕር ይዞ ይገባል - እንስቲቱ ባሸዋ ውስጥ ዕንቍላል ትወልዳለች - ከዚያም ገላግ ልት ይወጣሉ - ሲበዛ ዐዞዎች ያሠኛል - አዘ ዘና ዐዞ በአማርኛ ይተባበራሉ - "(ግጥም)" - ልጄን ኣትጥሉብኝ ቢያዛችኹ ተሹሞ - አዐ)ዞ አያውቅምና ከዚህ አስቀድሞ ግባተ መሬቱን አትድገሙ እናንተ - ታዞ ኺዷል እንጂ ልጄ መቼ ሞተ - ላንድ ቀን ትእዛዝ ሰዉ ይመረ ራል - የኔ ወንድም ታዞ አባይ ላይ ይኖራል - "(ኣባቱና እናቱ እቱ)") ።

ዐዞ ዐረግ፡ ጥኑ ጠንካራ ዐረግ ("አበባው እድልኸ ይገባል ቅጠሉንም በክንድ ላይ ያሰሩት እንደ ኾነ ኣቃጥሎ ያቈስላል - ዐዞ ከያዘች እንደማትለቅ ያዞ ዐረግም ማሰሪ ያነት ጥብቅ መኾኑን ያሳያል - "ዐዛትን" ተመ ልከት ") ።

ዐዞ እንዳለፈው ትግሪኛ፡ ከል ዐረብኛ ነው ።

ዐዞ ከል፡ የስንዴ የወይን የበለስ ቅ ጥራን ።

ዐዠም (ዐጀም)፡ ዐጣ ።

ዐየ (ዐየነ)፡ ተመለከተ/አስተዋለ/ተኰረ (ዐይኑን ጣለ ") ።

ዐየረ (ዐይሮ ዐየረ)፡ ቀላቀለ ደባ ለቀ አዋዋደ ።

ዐየር፡ ሰማይ/ነፋስ—አየር ።

ዐየበ (ሔበ)፡ አረጋ (ዐይብ አበጀ አዘጋጀ - ጠለቀ ቀዳ ") ።

ዐያሪ፡ ያየረ/የሚያይር (ቀላቃይ አዋ

ዐይብ (ሐይብ)፡ አጓትና ቅቤ የወ ጣለት የወተት አተላ (ከንጀራ ጋራ የሚ በላ - "(ተረት)" - ከይሉኝ አይል ዐይብ አትብላ ") ።

ዐይነ ሌባ፡ አመንዝራ (ባይን የሚሰ ርቅ የምትሰርቅ - "የማነሽ ቀዘባ አንች ዐይነ ሌባ" እንዳለ ዘፋኝ ") ።

ዐይነ ልም፡ ዐይነ ደካማ (ቅንድበ

ዐይነ፡ ልም፡ እ ንዲሉ ።

ዐይነ ልብ፡ የልብ ዐይን ።

ዐይነ መዓት፡ የቍጣ ዐይን ።

ዐይነ ማዝ፡ ማዝ የሚባል' ያይን በሽታ (የሚበላ የሚያሳክክ ") ።

ዐይነ ምሕረት፡ የምሕረት የይቅርታ' ዐይን ።

ዐይነ ምድር፡ ኵስ ዐር ("(ኢሳ. ፴፮፥፲፪)") ።

ዐይነ ምድር፡ የምድር ዐይን የተባለ ፊን ጥጣውና ጕድጓዱ ነው ።

ዐይነ ሞራ፡ ያይን ሞራ (ዐበላ - "ዐ ረረ" ብለኸ "ዕርርትን" ተመልከት ") ።

ዐይነ ሥቡን አለው፡ ዐይኑን መ ታው ኣነጐደው ።

ዐይነ ሥብ፡ ያይን ጕድጓድ ("ሥብ የተባለ ነጩ ነው ") ።

ዐይነ ስውር (ሮች)፡ ዐይኑ ባለማ የት የተሰወረ የተከለለ ።

ዐይነ ሥጋ፡ ግዙፍ የሥጋ ዐይን ።

ዐይነ ርግብ፡ ትንሽና ትልቅ ኹለት የድጕስ መሣሪያ ።

ዐይነ ርግብ፡ ከሽቦ የተበጀ የተዘ ጋጀ ጥልፍልፍ ውስብስብ ።

ዐይነ ርግብ፡ የሐር ክር ትት (የወ ይዛዝር ፊት ጌጥ - "ርግብ አይተው መራራታ ቸውን ያይናቸውን ማማር ያሳያል ") ።

ዐይነ ርግብ፡ የደርብ ሰበስብ ጌጥ (በተ በሳሳ ሳንቃ የተሠራ - ፬ነገ. ፯፥፬፡ ፪ነገ. ፩፥፪) ።

ዐይነ ሸውራራ፡ ዐይነ ጠማማ (ወ ይም ' ወልጋዳ ") ።

ዐይነ በጎ፡ ከጨጓራ ጋራ የሚገኝ የብጥብጥ ምግብ (ሥጋዊ ከረጢት ሰፍነግና ባ ለማያ ሴት የጋገረችው ነጭ ጤፍ እንጀራ መ ሳይ ") ።

ዐይነ ባር፡ እንደ መስተዋት ያለ ብራና (የባሕር ዐይነት ጽፈትን በዠርባው የሚ ያሳይ - "ፈረንጆች ትራንስፓራን ይሉታል ") ።

ዐይነ ባና፡ ዐይኑ ባና የመሰለ ፈ ረስ ለምጦ ።

ዐይነ ብሩት (ብርህተ ዐይን)፡ አነባበሮ (ባለብዙ ዐይን ") ።

ዐይነ ብር፡ ድመት ።

ዐይነ ተኵላ፡ ክብ ሞላላ የማር መቍረግ ሸክላ ጪስ መያዣ (ባለብዙ ዐይን - ብስ - ተኵላ የተባለ ቀፎ የሚደፋ ዐራጅ ነው ") ።

ዐይነ ተኵላው ጠፋ፡ የነገሩ መ ላው ኹኔታው ቅጡ ታጣ (ቸገረ - ዐይኑ ባከነ ተቅበዘበዘ ") ።

ዐይነ ነፍስ፡ ረቂቅ የነፍስ ዐይን ።

ዐይነ ወርቅ፡ ሰውን ወደ እንስሳነ ትና ዕቃነት የሚለውጥ ምትሀተኛ ጠንቋይ ።

ዐይነ ወርቅ፡ ዐይንን ብጫ ወርቅ የሚያስመስል የሐሞት በሽታ ።

ዐይነ ወግ፡ ባይን ወግቶ የሚያሳምም ቡዳ ።

ዐይነ ውሃ (ያይን ውሃ)፡ ውሃ የሚመስል ያይን ብረት ።

ዐይነ ውሃ፡ ዘሎ ባይኔ (የውሃ ዐ ይን ክብ እንክብል ") ።

ዐይነ ውሃ፡ የቅኔ ስም ።

ዐይነ ደረቅ፡ ዕፍረተ ቢስ ("የሌባ ዐይነ ደረቅ መልሶ ልብ ያደርቅ" እንዲሉ) ።

ዐይነ ደረቅ፡ ያየውን የሚያደርቅ

ዐይነ ደካማ፡ ዐይኑ የደከመ ።

ዐይነ ገመድ (ገመደ ዐይን)፡ ያይን ገመድ ልክ (ማየት ") ።

ዐይነ ገብ፡ የሚያምር መልክ ።

ዐይነ ጥላ፡ ጥላ ከፀሓይ ሙቀት እ ንዲከልል (የሰው ልቡና ትጋትን ዕውቀትን እንዳያገኝ የሚያደርግ የስንፍና መንፈስ ") ።

ዐይነ ጥላ፡ ጸሎት በእንተ ዐይነ ጥላ ብሎ የሚዠምር ያስማት ክታብ ።

ዐይነ ጨምጫማ፡ ዐይኑ ኹል ጊዜ የሚያለቅስ ።

ዐይነተኛ፡ ባለመልክ (ዋና ሰው ግን ባር ቀደም መደበኛ ስሙና ግብሩ የታወቀ - ቀዋሚ ነገር ") ።

ዐይነተኛነት፡ ዋናነት (መደበኛነት - ዐ ይነተኛ መኾን ") ።

ዐይነተኞች፡ ዋኖች ሰዎች በዓሎች ("(፪ዜና. ፰፥፲፡ ሕዝ. ፵፬፥፳፬)") ።

ዐይነታ፡ ጭገሬታ መሰል ዐይነት "

ዐይነት (ሕብር)፡ ልዩ ልዩ መልክ ያለው ፍጥረት (ሥራው ኹኔታው እየራሱ የኾነ ወገን ነገድ ጠባይ - "ምን ዐይነት" - "ዐይ ነቱ የማይታወቅ" እንዲሉ - የንጨት የደንጊያ የሣር ያውሬ የወፍ የንስሳ የከብት የሰው ዐይነቱ ብዙ ነው - "(ምግብ መጠጥ ልብስ ዕቃ በያይነቱ)" - በየመልኩ በየቀለሙ ማለት ነው ") ።

ዐይነት፡ አምሳያ ምሳሌ ("መልክንና ሕብርን" ተመልከት ") ።

ዐይነት፡ ዐይንነት (ዐይን መኾን

ዐይነት፡ ዕከክ ቍስል (ስፋቱ ዐይን የሚያካክል ") ።

ዐይነቶች፡ መልኮች ቀለሞች ቍስሎች ።

ዐይኑ ላይ ጣለበት፡ ጉም አስመ

ዐይኑ ቀላ)፡ በር በሬ መሰለ ።

ዐይኑ ቍራኛ፡ ያይን ዘበኛ (ወይም እስረኛ ") ።

ዐይኑ ብር አለ፡ ከሳ ጐደጐደ ።

ዐይኑ ተመረገ)፡ አልገለጥ አለ።

ዐይኑ ተሰወረ)፡ ታወረ (ኣላይ አለ) ። ተሰወረ ረቀቀ።

ዐይኑ ተንከራተተ፡ በብዙ ወገን አየ (የሚፈልገውን ለማግኘት ") ።

ዐይኑ ተጐለጐለ፡ ወጣ ፈጠጠ ።

ዐይኑ ዐ፡ ዐይን የሚጻፍ በዐ ስለ ኾነ ' የዐ ' ስም ዐይኑ ተባለ ።

ዐይኑ ደገደገ፡ ወየበ ብጫ መሰለ

ዐይኑ ደፈረሰ፡ ነጩና ጥቍሩ አል ተለየም ።

ዐይኑ ጠገበ፡ ከማእዱ ብዛት የተ ነሣ ሳይበላ በማየት ጠገበ ።

ዐይኑ ጠፋ፡ ታወረ (አላይ አለ ") ።

ዐይኑ ጠፋ፡ ጫፉ ታጣ (የፈትሉ የሐሩ የሽቦው የክሩ ") ።

ዐይኑ ፈሰሰ፡ ጠፋ ወደመ ።

ዐይኑት (ቶች)፡ ከጭንቍላ'የምታንስ

ዐይኑን ሰካ፡ ባለማቋረጥ አስተዋለ ።

ዐይኑን ሰካ)፡ ተኰረ (ትክ ብሎ አየ) ።

ዐይኑን ባይኑ አየ፡ አስመስሎ ወለደ ።

ዐይኑን ተከለ፡ ትክ ብሎ አየ (ተ ኰረ - ግብ. ሐዋ. ፮፥፲፭) ።

ዐይኑን አራመደ፡ ከቅርብ ወደ ሩቅ ተመለከተ ።

ዐይኑን አነሣ፡ አቀና ።

ዐይኑን አያሳየኝ አለ፡ ፈጽሞ ጠላ መረዘ ።

ዐይኑን ገለጠ፡ ዐወቀ ዐዋቂ ኾነ ።

ዐይኑን ገደለ፡ አጨለገ ጨነቈረ ።

ዐይኑን ጣለ፡ አስተያየቱን ባንድ ነገር ላይ አደረገ ።

ዐይና (ሱርስት)፡ ዐይን ("አንድ ዐይና አራት ዐይና" እንዲሉ - በግእዝ ግን "ዐይኗ" ማለት ነው ") ።

ዐይናማ (ሞች)፡ ዐይነ ትልልቅ ("ው/ዋ/ዪቱ" በመጨረሻ ሲጨመሩበት - "ዐይናማው/ዐይናማዋ/ዐይናማዪቱ" እያለ ወንድና ሴትን ይለያል ") ።

ዐይናማ ደንጊያ፡ እንደ ንብ እንጀራ ብስ ጠቃጠቆ ያለው ።

ዐይናማዬ፡ የኔ ዐይናማ ("የዘፈን አዝ ማች" ነው ") ።

ዐይናር፡ ያይን ዐር (ያይን እድፍ ") ።

ዐይኔን ዕጠቡኝ አለ፡ ፈጽሞ እንቢ ኣለ ።

ዐይን (ኖች)፡ የማየት ሕዋስ (በንስ ሳና ባውሬ በወፍ በሰው ፊት ግራና ቀኝ የተተከለ ኹለት ሥጋዊ መብራት ብርሃን - ዙ ሪያው ነጭ መካከሉ ጥቍር - በማየት ከኹሉ ይፈጥናል - "ካይን የፈጠነ ከውሃ የቀጠነ" እን ዲሉ - ርሱ ሲጠፋ አካል ኹሉ በጨለማ ይኖ ራል - ማቴ. ፯፥፳፪፥፳፫) ።

ዐይን ላይን ተሳበረ፡ ዐይን ካ ይን ጋራ በመተያየት ተሸናነፈ ።

ዐይን ላይን፡ ፊት ለፊት ።

ዐይን፡ በቍና ይሰፍራል (የክፉ መጨረሻ ነው - ክፋትን "ይህ ቀረኝ" እያለ ይ ሠራል ") ።

ዐይን፡ በተንቀሳቃሽ መኪና ግንባር ያለ የኤሌትሪክ ብርሃን ።

ዐይን ባይን፡ እየታየ (በግልጥ - "አንዳ ንዱ ሌባ ዐይን ባይን ይሰርቃል ") ።

ዐይን፡ ብስ ቀዳዳ ("የንጀራ ዐይን የ መርፌ' ዐይን" እንዲሉ) ።

ዐይን ዐምባ፡ የቀበሌ ስም (በእን ሳሮ ውስጥ ያለ መንደር ") ።

ዐይን አበባ፡ ብጫ ጥለት ።

ዐይን አብራ፡ የዐይን ሐኪም ።

ዐይን አወጣ፡ አበጀ/አሳመረ ።

ዐይን አወጣ፡ አፈሰሰ/አጠፋ/አፈ ጠጠ (ዕፍረት ዐጣ ") ።

ዐይን ዐዋጅ፡ ዘዋሪ ዐይን ("ዐይን' ዐዋጅ ኾነበት" እንዲሉ) ።

ዐይን አውጣ፡ ባለጌ (ዐይንን የሚያ ወጣ - ዕፍረት የለሽ - ፩ሳሙ. ፲፩፥፪) ።

ዐይን ዐፋር (ሮች)፡ ዐንገተ ሰባራ ሰውን የሚያፍር የሚፈራ (ቀና ብሎ የማያይ - "ዐይን ዐፋር" ለሴትም ይነገራል - "ዐይን ዐፋር ልጃገረድ ከወንድ ታረግዛለች" እንዲሉ) ።

ዐይን፡ የልቃቂት ፈትል ጫፍ ("ዐይን ዘርፍ ይዞ ከአንቀጽ አስቀድሞ እየገባ በዘርፍ ነትና በባለቤትነት በቅጽልነትና በበቂነት በ ተሳቢነት ይነገራል ") ።

ዐይን፡ የንጨት ጕጥ (የቅጥይ መብቀያ ") ።

ዐይን፡ የፊደል ስም (ዐ ") ።

ዐይን ጣለ፡ አስተያየቱን ባንድ ነ ገር ላይ አደረገ ።

ዐይንና ዐፈር፡ ተጣይ የማይሰማማ ባለጋራ ።

ዐይንኸ ላፈር አለ፡ ዐይንሽ ው ስጥ ዐፈር ይግባ (ሞተኸ ተቀበር አለ - ረ ገመ ") ።

ዐደለ (ዐዲል/ዐደለ)፡ ለኹሉ በመ ደዳ በነፍስ ወከፍ ሰጠ/አሳለፈ/አስተናበረ ("(ፍርድ ዐደለ)" - በየነ ፈረደ ") ።

ዐደሌ (ዐደላዊ)፡ ዐደልማ (የዐደል ዓይነት ወንዴ ጥጥ ጧፍና መናኛ ልብስ የሚ ኾን ") ።

ዐደል (ዐድል)፡ ጥኑ/ጠንካራ/ሻካራ (እንደ ማስ ሰበከት ያለ ") ።

ዐደል፡ ዐደመ ።

ዐደመ (ዐድሞ ዐደመ)፡ ጠራ/ቀ ጠረ ("በዚህ ቀን ና" አለ ለሰርግ ") ።

ዐደመ፡ አሤረ (ሰውን ሰበሰበ በድብቅ በስውር ዶለተ መከረ ነገር ቋጠረ - ዐድማ አደረገ ክፉ ለመሥራት ") ።

ዐደመ፡ የሰው ስም ።

ዐደስ፡ ባርሰነት—አደስ ።

ዐደስ፡ ዐወጀ ።

ዐደረ (ኀደረ)፡ ባንድ ቤት ወይም ስፍራ ሌሊቱን አሳለፈ/አነጋ ("(ዘብ ዐደረ)" - ጠበቀ - "(ለግዜር ዐደረ)" - የጽድቅ ሥራ ሠራ - "(ለጌታ ዐደረ)" - ተጠጋ አሽከር ሎሌ ኾነ - "(ጦም ዐደረ)" - እራት አልበላም ምንም አልቀ መሰም - "(ሳይታረስ ዐደረ)" - ቀረ ቈየ - "(ተረት)") ።

ዐደረ፡ ሕዝብን ሰበሰበ (ቁም ነገር ለመሥራት - ዐድሮ ቈይቶ የሚገኝ ሥራት ሠራ ደነባ እጸና የማይፈርስ የማይለወጥ አደ ረገ ዐገገ ") ።

ዐደረ፡ በጥንቃቄ ተጠበቀ ።

ዐደራ በላ፡ የማይታመን (ከዳተኛ ሸፍጠኛ እምነተ ቢስ ") ።

ዐደራ በሰማይ፡ ዐደራ በምድር (ች ስለ ሕፃን ልጁ የሚያደርገው ኑዛዜ - ምድር ሰው ሰማይ እግዜር ") ።

ዐደራ አለ፡ ባደራ አኖረ/አስቀ መጠ/አስጠበቀ ("የሙት ቀናተኛ ሚስቴን ዐደራ ይላል" - "(ተረት)" - ዐደራ ቢሏቸው ይብ ሳሉ እሳቸው ") ።

ዐደራ ከታች፡ የታመነ ጨዋ ሰው ።

ዐደራ፡ የተጠበቀ ጥብቅ (አኑርልኝ ጠብቅልኝ አሳድግልኝ ብሎ ለሰው የሰጡት ዕቃ ከብት ገንዘብ ማንኛውም ነገር ኹሉ - ግብ. ሐዋ. ፲፬፥፳፮ - "ያደራ ገንዘብ ያደራ ልጅ" እንዲሉ) ።

ዐደራ ጥብቅ ሰማይ ሩቅ፡ ዐደራ የጠበቀ ነው (ሰማይ የራቀ ነው ") ።

ዐደር (ኅዲር)፡ ማደር ("ዋለን" እይ) ። ማደር፡ ሌሊትን ማሳለፍ/መኖር ። ማደር፡ ከሰው መጠጋት (አሽከር መ ኾን ") ።

ዐደር፡ ዐዳሪ ("ዕርስ ዐደር" እንዲሉ) ።

ዐደር፡ ያደረ ያለ የቈየ ("በጅ ዐደር ወርቅ ርካሽ ነው ") ።

ዐደነ (ትግ. ሐደነ)፡ በረሓ ገባ (ሻ ለገ - ፈለገ ፲ ሸመቀ አደባ - ያዘ ሳበ አቀረበ ወጋ ገ ደለ - ዘፍ. ፳፯፥፴፩) ።

ዐደን፡ ታድኖ የመጣ ሥጋ ("(ዘፍ. ፳፯፥ ፳፭)") ።

ዐደን፡ የማድባት የመግደል ሥራ ("(ተረት)" - የንጉሥ ልጅ ዐዘን ቢነግሩት ዐደን) ።

ዐደየ፡ መለሰ/ከፈለ ።

ዐደየ፡ ሰጪ ብ'መሰለ ነጣ ነጭ ኾነ ("ኦሮ ነጭን ዐዲ ፀሓይን ዐዱ የሚለው ከዚህ የወጣ ነው ") ።

ዐደይ አበባ፡ በመስከረም የሚፈነዳ የምድር ጌጧ ሽልማቷ ("ዐደይ ላሰባ ቅጽል ወይም ዘርፍ ነው" - "ሉልን" አስተውል ") ።

ዐደይ፡ የሰጪጪ ብጫ የኾነ አበባ (የመስቀል ለት ልጃገረዶች አክሊል የሚያደ ርጉት - "(ግጥም)" - ዐደይ ዐደይ የመስከረም ሱስ ንዮስ ንጉሠ ሮም ") ።

ዐደዳ (ዐዲድ/ዐደደ)፡ ንዝንዝ ጭቅ ።

ዐደገ (ኀደገ)፡ ተወ/ለቀቀ ።

ዐደገ (ትግ. ገዛ)፡ መለሰ/አቀና/ቀጥ አደረገ (ጐባጣ ዕንጨትን በመቍረጥ ") ።

ዐደገ፡ ቁመት ጨመረ—አደገ ።

ዐደፈ (ኀደፈ)፡ ጠረገ/ዐሠሠ/ወለ ወለ ("አበሰን" እይ) ።

ዐደፈ፡ እድፋም ኾነ—አደፈ ።

ዐዲስ ልብስ፡ ዐርበ ወጥ ያልተ ለበሰ ።

ዐዲስ ነገር፡ ዘመን አመጣሽ ።

ዐዲስ ዓለም (ሐዲስ ዓለም)፡ መንግሥተ ሰማይ (ጻድቃን ታድሰው ረቀው የሚወርሱት ") ።

ዐዲስ ዓለም፡ ካዲስ አበባ በስተምዕ ራብ ያለ ከተማ ።

ዐዲስነት፡ ዐዲስ መኾን ።

ዐዲት፡ ለሴት/ለእንስት ይነገራል ።

ዐዳ፡ ዐፍንጫ ደፍጣጣ ዝንጀሮ

ዐዳ፡ የሚታጨድ እኸል (መከር - "ዐጨዳዬ ረገፈ አለ" - ቸኰለ ተጣ ") ።

ዐዳል፡ የነገድ ስም—አዳል ።

ዐዳሚ፡ ያደመ/የሚያድም (ጠሪ ቀጣሪ እሢያሪ ") ።

ዐዳሩ ሞቀ፡ ራሱን ቻለ/ከበረ ።

ዐዳሩን መጣ፡ ለማደር መጣ ።

ዐዳሩን ኼደ፡ ሊያድር ኼደ ።

ዐዳሪ (ኀዳሪ)፡ ያደረ/የሚያድር ("(ዱር ዐዳሪ)" - ሽፍታ ወንበዴ ዘላን - "(ጦም ዐዳሪ)" - ምስኪን) ።

ዐዳሪ፡ ሎሌ ታዛዥ ("የጌታ ዐዳሪ" እንዲሉ) ።

ዐዳሪዎች፡ የሚያድሩ (ዘበኞች ጠባቆች) ።

ዐዳር፡ ማደር ("ላንድ ቀን ዐዳር" እን ዲሉ) ።

ዐዳር ቀና፡ ሰላ ማለፊያ ኾነ ።

ዐዳር፡ ትዳር ("(ምሳ. ፴፥፰፡ ሉቃ. ፳፩፥፴፬)" - "የጠፋ ዐዳር ከለማ አንድ ነው" እን ዲሉ - "(የጌታ ዐዳር)" - አሽከርነት ሎሌነት ") ዲሉ ።

ዐዳኝ (ኞች)፡ ያደነ/የሚያድን (የሚ ፈልግ የሚያደባ የሚሸምቅ - አድቢ ሸማቂ - ዐ ዳኝ ውሻ ጭገር ባፋ በትር ትርፋ እንዲሉ - "(ግጥም)" - ዐዳኝና መናኝ በረሓ ነው ቤቱ እን ዲህ እንዲህ ልበል እኔው ባለቤቱ - "(ዝኆን ገዳዩ)") ።

ዐዳኝነት፡ ዐዳኝ መኾን (ፈላጊነት ሸ ማቂነት ገዳይነት) ።

ዐዳይ (ዮች)፡ ያደለ/የሚያድል (አሳ ላፊ አስተናባሪ ") ።

ዐዳይነት፡ ዐዳይ መኾን (አሳላፊነት) ።

ዐዳጊ፡ ያደገ/የሚያድግ (መላሽ ") ።

ዐዳፊ (ኀዳፊ)፡ ያደፈ/የሚያድፍ (ጠራጊ ዐሣሽ ") ።

ዐዴ፡ የዐድ ዐይነት (ወይም ወገን ") ።

ዐድ፡ ዝኒ ከማሁ (አንኮ ") ።

ዐድመኛ (ኞች)፡ ዐድማ ወዳድ ባለዐ ድማ (ያድማ አለቃ ሤረኛ ") ።

ዐድመኛነት፡ ዐድመኛ መኾን ።

ዐድማ መታ፡ ዐደመ ሤራ ቈረጠ አ ደረገ ።

ዐድማ፡ ተንኰልና ክፋት ያለበት ም ክር/ሤራ/ዱለት ።

ዐድር ብዬ፡ ተለማማጭ ።

ዐድሮ፡ ሌሊቱን አሳልፎ ።

ዐድሮ ኻያጅ፡ እንግዳ መንገደኛ ።

ዐድዋ፡ በትግሬ ክፍል ያለ አገር (በ፲፰፻፹፰ ዓ. ም. የካቲት ፳፫ ቀን እሑድ ዐጤ ምኒልክ ከጣሊያን ጋራ ተዋግተው ድል ያደረጉበት ") ።

ዐዶ (ዐደወ/ዕድው)፡ በበረሓ የሚ ቀመጥ ዐዳኝ (ያውሬ ጠላት ባለጋራ ") ።

ዐዶ (ዐፅ)፡ ባዶ/ባድማ/በረሓ/ደን ("በትግሪኛም አገር ዐድ ይባላል ") ።

ዐዶ (ኦሮ)፡ የቃልቻ አስተርጓሚ ።

ዐዶ ነዳይ (ነዳየ ዐፅ)፡ የምድረ በዳ ድኻ (ጠጕሩ የተንጨረፈፈ ቤት ንብረት የሌለው - "ዐጥን" ተመልከት ") ።

ዐዶ ከቢር (ሮች)፡ ዐፍለኛ ወንድና ሴት እየያዘ የሚያስገዝፍና የሚያስጨፍር ዛር (የብልግና የዝሙት አሠሪ ክፉ መንፈስ - ሲፎክርም የትግሬ ልጅ እባብ ዐለንጋው አሸዋ ልብሱ ዳዊት ደጋሚ ይላል - "ከበረን" እይ ") ።

ዐዶ፡ ከዝኆን ኰቴ የተበጀ እንደ መ ጋዝ ያለ ያዳኝ አንባር ።

ዐዶ ወሸባ፡ ያዳኝ ዘፈን አዝማች ("ዐዶ ወሸባ ዐዶ ወሸባዬ ዐዳኝ ወሸባ ጓሮዬ" እንዲሉ) ።

ዐጀለ (ዐገለ)፡ ሸፈነ/አለበሰ/ጠቀ ለለ/ስለሰለሰ (ደረቅ ቈዳን በቅጠል ገላን ባብሽ ") ላሽ ።

ዐጀሚ/ዐጀማዊ፡ የዐጀም የፋርስ ሰው ("(ኢሳ. ፳፰፥፲፩)") ።

ዐጀም ኰንታ፡ ዐጀም እንዳለፈው (ኰንታ ኵርድ - ወይም በኢትዮጵያ በዳር አገር ኰንታ የሚባል ዘር የዐጀም ዘርፍ የኾነ ይመስላል - ጊዮርጊስ ወልደ ሐሚድም ኰን ታን ኵርድ ይለዋል) ።

ዐጀም፡ የነገድ ስም (በፋርስ ውስጥ የሚገኝ አረመኔ ቀማኛ ሕዝብ - ይህ ባረብኛ ነው - ቈላ. ፫፥፲፩ - በግእዝም ዐዠም ሀገሪት ሐቃል ይባላል) ።

ዐጀረ (ዘኀረ/ትግ. ዐዘረ/ተ መካ)፡ አሰፋ/ዘረጋ/አሳበጠ/ነፋ/አኰራ/አስታበየ/ኣስመካ ።

ዐጀረ፡ ዐደሰ ።

ዐጀበ (ዐረ. ሐጀበ/ሸፈነ)፡ ከበበ/ ተከተለ (ጌታውን እመቤቱን ") ።

ዐጀበ (ዐጺብ/ዐጸበ)፡ ገረመ/ደነቀ።

ዐጀበ፡ ሰበሰበ/አከማቸ/መሰገ/አንድ ላይ አደረገ/ዐጨቀ ።

ዐጀበ፡ ዐደለ ።

አጀበ፡ ከበበ ፥ —ዐጀበ ።

ዐጀባ፡ ከበባ/ክተላ (መጋረጃ - "(ግጥም)" - እንዳላይሽ እንዳላይሽ ዐጀባ ኹኗል ጥላሽ - ባጀባ የሴት ስም) ።

ዐጀብ፡ ብዙ ጭፍራ/ሰራዊት ("የሻለቃው ዐጀብ ይሰበር ይመስላል ") ።

ዐጀብ ና ጃሎ፡ እንዲል ሐ ርበኛ ።

ዐጀብ፡ እ የወለዱ ማጀብ ።

ዐጀብ፡ ዕጹብ ድንቅ ግሩም ።

ዐጀብ፡ የመክበብ/የመከተል ኹኔታ ("ዛሬ ዐጀብ አለብኝ" እንዲል ወታደር) ።

ዐጃ (ዐዘዘ)፡ የእኸል ስም (ከነገለባው ተዘርቶ ከነገለባው የሚመርት አኸል የስንዴ የዐዛዜ ዐይነት - ኢሳ. ፳፰፥፳፭ - "(ተረት)" - ዐጃ ወቅጦ ቢዘሩ ተመልሶ ከዘሩ ") ።

ዐጃቢ (ቦች)፡ ያጀበ/የሚያጅብ (ከባቢ ተከታይ ሰብሳቢ አካባቢ ") ።

ዐጃይ፡ ያጀለ/የሚያጅል (አልባሽ አለስ ") ጫን ።

ዐጅሪት፡ ወንዲት አንበሲት (እንደ ያይልና እንደ ዮዲት ያለች ሴት - መሳ. ፬፥፳፩፡ ዮዲ. ፲፫፥ ፰, ፱፲) ።

ዐጅራች (መዝኅራት)፡ ገለሞቶች ።

ዐጅሬ (መዝኅራዊ)፡ እሱ የዐጅር ወገን (አኵሪ አትንኩኝ ባይ - "(ሽለላ)" - ወንድ ልጅ ተወልዶ ካልተባለ ዐጅሬ እሜዳ ስደ ዱት ሣር ይብላ እንደ በሬ ") ።

ዐጅር (አዝኃሪ)፡ ያጀረ/የሚያጅር (የሚያኰራ የሚያስታብይ - አስመኪ ") ።

ዐጅሮች (መዝኅራን)፡ የሚያኰሩ የሚያስመኩ (አኩሪዎች አስመኪዎች ወንዶች ጐበዞች ") ።

ዐገለ (ዐግሎ/ዐገለ)፡ ጫረ/ ዐፈር አስታቀፈ ተክልን ።

ዐገለ፡ መለሰ/ዐደሰ ቂጥኝን።

ዐገመ (ሐገመ)፡ ሳበ/ጠባ/መጠጠ/ መጠመጠ (መጥፎ ደምን አወጣ) ።

ዐገም (ሐጊም)፡ ማገም ።

ዐገም ጠቀም፡ ደግ ወይም ክፉ የማይባል ሥራ (እነገር ኹሉ መግባት እዚ ያም እዚያም ማለት - ዐገም ጠቀም ቀዶ መስፋትን ያሳያል) ።

ዐገሠ)፡ ዐግሦ/ዐገሠ ። አስታገሠ (አስተዐገሠ)፡ አስቻለ (ትግሥት ሰጠ ዝም አሠኘ አጸና) ።

ዐገሸ፡ አቋተ/ደቀነ ።

ዐገተ (ዐጊት/ዐገተ)፡ የዋስን ገንዘብና ዕቃ ወሰደ (ሰብልን ክልክልን ኣትክልትን የበላ ከብትን ከቦ ያዘ ወደ በረቱ አገባ ") ።

ዐገዘ (ሐገዝ)፡ ረዳ ("ሥራን ድካምን ተካፈለ" - ዕዝ. ፯፥፴፮) ።

ዐገዜታ፡ ዝኒ ከማሁ (ርዳታ) ።

ዐገገ (ሐገገ)፡ ደነባ/ወሰነ/ደነገገ (ሕግ ሥርዐት ሠራ - "ሐገገን" እይ) ።

ዐጕለቲ፡ ያጕል ወገን ።

ዐጕሊጥ (ዐጕለቲ)፡ ቧልተኛ ዋዘኛ ።

ዐጕሊጥ፡ ዐጒል ሊጥ ማለት ይመስላል።

ዐጕል፡ መጥፎ የጠባይ የግብር (እካብ አይገባ ድንጋይ) ።

ዐጕል ሰው (መጥፎ ጌጥ ") ።

ዐጕል፡ ዐጕልነቱ በብዙ ወገን የሚታይ (ኹለት ልብ - ፬ነገ. ፲፰፥፳፩) ።

ዐጕል ጊዜ፡ ለሥራ የማይመች ሰዓት ።

ዐጋሚ (ዎች)፡ ያገመ/የሚያግም ("ዦ ሮን" ተመልከት ") ።

ዐጋም፡ እሾኻም ዕንጪ ት—አ ጋም ።

ዐጋች (ቾች)፡ ያገተ/የሚያግት (ያዥ ዋስ - "ዐጋች" እንዲሉ) ።

ዐጋዥ (ዦች)፡ ያገዘ/የሚያግዝ (ረዳት - ፊልሞ. ፩፡ ፊልጵ. ፬፥፫ - "(ተረት)" - ባሪያ ዐጋዥ ብታገኝ መጇን ደበቀች ") ።

ዐጋዥ ግንድ፡ ከፊት ግንድ ቀጥሎ የተተከለ (ድርን በማፈጋፈግና ወጥሮ በመያዝ የፊት ግንድን ስለሚያግዝ ዐጋዥ ግንድ ተ ባለ ") ።

ዐጋዥ፡ ጥርስ የሌለው ማጭድ ጐዣሜ ።

ዐጋይ (ሐጋይ)፡ በጋ ("ጤፍ ዐጋይ" እንዲሉ) ።

ዐጋይ (ዮች)፡ ያገለ/የሚያግል (ኰትኳች - "አትክልት ዐጋይ" እንዲሉ) ።

ዐጋይነት፡ ኰትኳችነት ።

ዐጋጊ (ሐጋጊ)፡ ያገገ/የሚያግግ (ደንጋጊ - ያዕ. ፬፥፲፪) ።

ዐጐለ አስቀረ፡ አጐለ።

ዐጎት፡ ያባት/የናት ወንድም አ ጎት ።

ዐጐዛ፡ ጌጠኛ ደበሎ (የረኛ የጦረኛ ልብስ በለምድ ዐይነት የተዘጋጀ ሸማ ማገዣ - ዘሌ. ፲፫፥፵፰, ፵፱ - "(የባሕር ዐጐዛ)" - ነጭ ሐር የሚመስል ረዥምና ለስላሳ ጠጕር ያለው የታናሽ እስያ ፍየል ሎፊሳ - "ሱፋላን" እይ ") ።

ዐጓት፡ የወተትውሃ—አጓት ።

ዐጓጕሊት፡ ወንድ አይሏት ሴት የማት ረባ ።

ዐጓጕል (ሎች)፡ ያጕል ዐጕል (ፍጹም ") ።

ዐጠረ (ሐጸረ)፡ ዕንወት ተከለ (ገ ረገረ ማገረ ሸመጠጠ ጀጐለ ቀጠረ - የጠርብ የሳንቃ ዐጥር አበጀ - ገነባ ካበ ከበበ ዙሪያ ውን ዘጋ - "(አርቆ ዐጠረ)" - በዳር በወደብ በወ ሰን በድንበር ምሽግ አደረገ - ጠላትን ተከላ ከለ ") ።

ዐጠረ (ኀጽረ)፡ ዐጪር ኾነ (ቁመቱ ዕድሜው አነሰ - "(እጅ ዐጠረው)" - ገንዘብ ዐለ ቀበት ") ።

ዐጠረ (ዐረ)፡ ሸተተ (አማረ ተዋበ ") ።

ዐጠረ (ዐጽሮ/ዐጸረ)፡ ጠመቀ (ጨ መቀ ዘለለ - መሸተ ") ።

ዐጠረ፡ መሸተኛን ዐጣሪን ፥ አስገበረ (ከልክ አሳልፎ ቀረጠ ") ።

ዐጠረ፡ አመነዘረ (ነውር ሠራ ") ።

ዐጠረ፡ ዕጥርን ጥለትን ማተብን የ ጪስ ዕንወትን ዕጣንን ሼጠ ለወጠ ሸቀጠ በማታለል ("ቸረቸረን" እይ ") ።

ዐጠራ፡ ያጥር ሥራ (ከበባ ") ።

ዐጠቀ/ዐጢቅ ዐጠቀ)፡ ታ ጠቀ (በወገቡ ላይ ሰይፍን ዝናርን ሽጕ ጥን ሱሪን ቀሚስን ቀበቶን አሰረ ሸብ አደ ረገ - መቀነትን ጠመጠመ - ሸማን አደገደገ - ዘፀ. ፲፪፥፲፩፡ ፩ሳሙ. ፲፯፥፴፱፡ ኢሳ. ፴፪፥፲፩ - "(ባጪር ታጠቀ)" - ለሥራ ለጦርነት ተዘጋጀ - "ያረገዘች ታስታውቅ ከደረቷ ትታጠቅ" እንዲሉ - "ቦዶነን ሸነቀረን" አስተውል - ስላልተለመደ ነው እንጂ - "(ዐጠቀ)ን" አሰረ ቀነተ - "ታጠቀን" ታሰረ ተቀነተ ቢል በቀና ነበር - "(ከተለ)" ብለኸ "ተከተለን" - "ዐቀፈ" ብለኸ "ታቀፈን" ተመ ልከት ") ።

ዐጠበ (ኀፀበ)፡ ረገጠ/አንጨፈጨፈ/ ዐሸ/አጐረፈ/ለቀለቀ/አጠራ/አነጣ/አጸዳ (እድፍን አስለቀቀ - "(እጄን ዐጠበኝ)" - ክፉኛ ቈረጠኝ - "(ተረት)" - እጅ ሲያጥቡት ያድፋል ልጅ ሲመክሩት ይጠፋል - "ዐወቅሽ ዐወቅሽ ቢሏት መጣፍ ዐጠበች ") ።

ዐጠበ፡ ሰረቀ/አሞለጩ ።

ዐጠባ (ኀፀባ)፡ የማጠብ ሥራ (ረ ገጣ ልቅለቃ - "ልብስ ዐጠባ" እንዲሉ) ።

ዐጠብ፡ ሌባ/ሰራቂ ።

ዐጠነ (ሐፀነ)፡ አሳደገ ልጅኝ ("ዐጠ ነን አሳደገ" ማለት ኣልተለመደም ") ።

ዐጠነ (ዐጢን ዐጠነ)፡ ጥናን ከፍምና ከዕጣን ጋራ ወዘወዘ ("የዕጣንን የወገር ትንን የቡክቡካን የርጐፍትን የሎሚ እሸትን የጪስ ዕንጨትን የመድኅኒትን የጥድን የ ንብ ኣስልን ሽታ" - መዐዛ - "አጨሰ ሰጠ አ ቀበለ ለታቦት ለጣዖት ለልብስ ለቡዳ ለ ቀፎ ") ።

ዐጠነ/አሳጠነ፡ ብለኸ "አሳጣኝን" እይ ።

ዐጠደ መልካም፡ ደጎች ቤተ ሰቦች ያሉት ሹም ("ዳግመኛም አሽከሮች ቤተ ሰቦች ካህናት - መኰንን ሹም ታቦት ነው - ዐጠደ ክፉ ታቦተ ደግ" እንዲሉ) ።

ዐጠደ ማሪያም (ዐጸደ ማርያም)፡ ሴት የምትጠራበት የክርስትና ስም ("የማሪያም ቦታ" ማለት ነው ") ።

ዐጠደ ክፉ፡ ምግባር ያነሳቸው አሽ ከሮች ያሉት መኰንን ።

ዐጠድ (ዐጸደ/ዐጸድ/ቦታ)፡ የቤተ ክሲያን ዛፍ ከገረገራ ግቢ ያለ ("ዐ ጠድ የሌለው ደብር ጢም የሌለው መምር" እንዲሉ) ።

ዐጠድ፡ ገረገራ ። "ገረገረን/ዐጸድን" ተመ

ዐጠዶች፡ ዛፎች/ጥዶች/ወይሮች/ግራ ሮችና ሌሎችም ።

ዐጠጠ (ሐጸ)፡ ጐደለ/አነሰ ።

ዐጠጥ፡ ያጠጠ/ጐደሎ/ባለጌ ።

ዐጠፈ (ዐጢፍ ዐጠፈ)፡ ጠቀለለ (ሸበለለ - "(ግእዝ)") ።

ዐጠፈ (ዐጺፍ ዐጸፈ)፡ ጥንድ አ ደረገ (ደረበ ለበሰ መለሰ ቀለበሰ ጫፍና ፍን ገጠመ ኰረመተ ") ።

ዐጠፈ፡ በመጽሐፍ ማለ ተማሪው ።

ዐጠፋ፡ ዕጥፈት (የማጠፍ ሥራ - ዐጠፋ፡ የስም ምትክ፡ ዐጸፈ/ዐጸፋ ") ።

ዐጠፌታ፡ ባንድ ፈንታ ኹለት ኹኖ የሚከፈል ዕዳ (መቀጮ ") ።

ዐጡን ባር (ዕጣነ ባሕር)፡ የእ ንዡባን ዐይነት ቅጠል (ማለፊያ ሽታ ያለው በሶ ብላ መሳይ ") ።

ዐጣ ።

ዐጣ (ኀጥአ)፡ ("ኀጢአት ሠራ") ።

ዐጣ ነጣ፡ ፈጽሞ ደኸየ (የንጀራ ገመዱ ተበጠሰ - ንጣት ያዘው ") ።

ዐጣ፡ ገደፈ/ረሳ ።

ዐጣሪ (ኀጻሪ)፡ የሚያጥር ልብስ ።

ዐጣሪ (ሐጻሪ)፡ ያጠረ/የሚያጥር ("ዐጥር ሠሪ" - "(ተረት)" - እሾኸ ዐጣሪውን ነገር ሠሪውን "(ይወጋል ይጐዳል)") ።

ዐጣሪ (መጸብሓዊ)፡ ሽቱ ሸያጭን መሸተኛን ሌላውንም (አስገባሪ ቀረጥ ተቀባይ - ማቴ. ፲፥፫፡ ፲፰፥፲፯) ።

ዐጣሪ (ዐጻሪ/ወዐጺር)፡ ሠያጤ ዕጥር (ዕጥር መሸታ ሸያጭ - ጥቂቱን ለ ብዙ ገንዘብ ለዋጭ - ጠማቂ መሻች - አታላይ ሸርሙጣ አመንዝራ - ዐጺር በግእዝ የወይን' ጥማቂ "(ጭማቂ)" ነው - ጺ ' ይጠብቃል ") ።

ዐጣሪ ሰፈር፡ ዐዲስ አበባ በቅዱስ ሩፋኤል ኣጥቢያ ያለ ቀበሌ ።

ዐጣሮች (መጸብሓን)፡ መሻቾች (ቀ ራጮች - ማቴ. ፳፩፥፴፩) ።

ዐጣቢ (ዎች)፡ ያጠበ/የሚያጥብ (እ ካጣቢ' አድራቂ - "ከተጋች ታራቂ" እን ዲሉ) ።

ዐጣኝ (ኞች)፡ ያጠነ/የሚያጥን (ቄስ ወይም ሌላ ሰው - "ዘውድ ዐጣኝ ቡዳ ዐጣኝ" እንዲሉ) ።

ዐጣኝነት፡ ዐጣኝ መኾን (ጸሎተ ዕ ጣን መድገም ") ።

ዐጣጠበ፡ አነጣጣ/አጸዳዳ ።

ዐጣጠፈ፡ ኹለት ሦስት ጊዜ ዐጠፈ ።

ዐጣጥ (ጦች)፡ የንጨት ስም (እሾኸ ትንንሽ ዕንጨት - ሉቃ. ፮፥፵፬) ።

ዐጣፊ፡ ያጠፈ/የሚያጥፍ ።

ዐጣፋ፡ ኀሣ (የማእዘን ደንጊያ ቀናፋ ") ።

ዐጤ (ሐፄ/ሐፄጌ)፡ ዐጪ (ምድ ርን ለመግዛት ያጨ የመንግሥት ዕጮኛ የም ድር ጌታ - ዐፄ ንጉሠ ነገሥት - "ዐጤ ካሌብ ዐጤ ፋሲል ዐጤ ቴዎድሮስ ዐጤ ምኒልክ ዐጤ ኀይለ ሥላሴ" እንዲሉ) ።

ዐጤ ምኒልክና ንጉሥ ተክለ ሃይማኖት የተ ዋጉበት አገር (በወለጋ ክፍል በጉድሩ ያለ ") ።

ዐጤ፡ ንጉሠ ነገሥት—ዐጪ ።

ዐጤ፡ ዐል ።

ዐጥ (ዐፅ)፡ በረሓ/ጠፍ ("ትግሮችም አገርን ዐድ' ይሉታል - ይኸውም ፀና ደ ተወ ራራሾች ስለ ኾኑ ነው ") ።

ዐጥ ረገጥ፡ ሰው የረገጠው ስፍራ ("አቶ እከሌ ካቶ እከሌ ዐጥ ረገጥ አይደር ስም - ዐጥረ ገጥ ቢል ግን ያጥር ፊት ማ ለት ነው - "ረገጠን" እይ ") ።

ዐጥመ ርስት (ርስተ ዐፅም)፡ ("(ዘፍ. ፶፥፲፫)") ያባት ያያት የቅድም አያት ዐ ጥም የተቀበረበት ርስት ።

ዐጥሚት፡ ያጃ ሙቅ ("ጠምዐ ") ።

ዐጥም (ዐፅም)፡ ዐጥንት/አስከሬን ።

ዐጥራም፡ ዐጥር ያለበት (ባላጥር ቤት ቦታ ተክል ") ።

ዐጥር (ሮች/ሐጹር)፡ በቤትና ባ ትክልት ዙሪያ ያለ የንጨት የካብ የግንብ የግርግር የድድቅ ቅጥር (የቅጠል ጀጐል - ዐጥር የሾኸ ዘለሳ ወዘፍ ") ።

ዐጥር ቅጥር፡ ዐጥር የውስጥ (ቅጥር የውጭ መካበቢያ - ኢሳ. ፭፥፭ - "ዐጥር ጣሽ ቅጥር አፍራሽ" እንዲሉ) ።

ዐጥር አፋፍ፡ ዐልፎ ዐልፎ በደን ጊያ ዐጥር የተከበበ መዋጊያ አፋፍ (በላይ ኛው ወግዳ ያለ ውሎ ማዋያ ") ።

ዐጥር ግቢ፡ ከቅጥር በስተውስጥ ያለ ስፍራ ።

ዐጥቅ የለሽ፡ የሴት ስም ("ወሰን የ ለሽ" ማለት ነው ") ።

ዐጥቅ፡ የመቃ የሽመል የቀርክሓ ያገዳ የሸንኰራገዳ የቅልጥም የጣት አንጓ (ወሰን ትጥቅ መሳይ ") ።

ዐጥቆች፡ ያንጓ ሰንበሮች መሥመር የሚመስሉ ።

ዐጥበኸ ዕዘን፡ አንድ ጊዜ ሲታ ጠብ የሚለቅ ጥለት ።

ዐጥንታም፡ ዐጥንተ ሰፊ ሰው ። ዐጥንተ ጥሩ፡ የጨዋ'የባላባት ዘር ።

ዐጥንቴ እሾኽ ኹኖ ይውጋኸ አለ፡ ፈጽሞ ረገመ ።

ዐጥንት (ቶች/ዐፅም/አዕፅምት)፡ የንስሳ ያውሬ የወፍ የሰው ውሳጣዊ ገላ (በቈዳ የተሸፈነ በሥርና በዥማት የተያያዘ እንደ ዕንጨት ጥንካሬ ያለው - "(የጌሾ ዐጥንት)" - ሳ ይወቀጥ ለጠጅ ተወቅጦ ለጠላ ድፍድፍ የ ሚኾን · የጌሾ ዕንጨት - "ዐጥምን አስከሬንን" ተመልከት ") ።

ዐጥንት ለባለዐጥንት፡ የሚጋጥ ' ዐ ጥንት የሚመጠጥ ቅልጥም ለባለቤት ለጨዋ ልጅ ይገባል ።

ዐጥፍ (ዐጽፍ)፡ ከበሬ ካጋዘን ' ከ ድኵላ ማስ የተበጀ የመነኵሴና የመነኵሲት ተደራቢ ልብስ (ዳባ ወይባ የገባና ያልገባ ") ።

ዐጥፎ አሰረ (ያህያን የበግን የፍየልን ፊተኛ እግር - "ሰከለን" ተመልከት) ።

ዐጨቀ (ዐጸቀ)፡ ወጠቀ (ሰብስቦ አ ገባ ጨመረ ከተተ ዐጀበ እንደ ቅጠል ") ።

ዐጨደ (ዐጸደ)፡ ብዙውን ባንድነት ጠረገ/ቈረጠ/ቦጨቀ/አመሸከ (የሣር የስንዴ የገብስ ያጃ የጤፍ ") ።

ዐጨዳ፡ የማጨድ ሥራ (ቈረጣ - ዘሌ. ፲፱፥፱፡ ኢሳ. ፲፯፥፲፩) ።

ዐጪ (ኀጣኢ)፡ ያጣ/የሚያጣ (ያላ ገኘ የማያገኝ ") ።

ዐጪ (ሐፀየ)፡ ሚስት ፈለገ (የወ ንድ አባት የሴትን አባት "ልጅሽን ለልጄ ስጠኝ" አለ - ሽማግሌ ላከ - እጪዋ ቤት ገባ - ከዚህ በኋላ ልጁ ለልጃገረዲቱ ማተብና ቀለ በት ሰጥቶ ቃል አሰረ - "(ተረት)" - ልጃገረድ ዐሥር ያጭሽ አንድ ያገባሽ - ያጨሽ ላያገባሽ ከባልሽ ሆድ አትባባሽ ") ።

ዐጪ (ሐፃዪ)፡ ያጨ/የሚያጭ (ሚ ስት ፈላጊ ") ።

ዐጪ(ጭ)ር (ሮች/ኅጺር)፡ ያጠረ (ድንክ ድንክዬ ኵርምባጥ ዝራጭ ድውይ ድኑር ከርከሮ ታናሽ ቁመተ ዶሮ ") ።

ዐጪሬ፡ ያጪር ወገን (የዶሮ ዳሌ - "ጐሰረ" ብለኸ "ጐሳራን ጕስርን" እይ - ዐጪሬ ዘንጋዳ ") ።

ዐጪር ቀጪን፡ ዐጪርነት ከቀጪን ነት ያለው ሰው ።

ዐጪር ቍርጭኝ፡ ታናሽ መጣፍ 1 ወይም ታሪክ "

ዐጪር ቃል፡ ዝብዝብ የሌለበት ነ

ዐጪርነት፡ ዐጪር መኾን (ድንክነት ") ።

ዐጪታ (ሓፃዪት)፡ ያጨች/የም ታጭ (ልታገባው የፈለገችውን ወንድ በልቧ የምታኖር ልጃገረድ ወይም ሴት ") ።

ዐጫቂ (ዐጻቂ)፡ ያጨቀ/የሚያጭቅ (ከታች ዐጃቢ ") ።

ዐጫጅ (ዐጻዲ)፡ ያጨደ/የሚያጭድ (ቈራጭ - ኢሳ. ፲፯፥፭) ።

ዐጫጆች (ዐጸድ)፡ የሚያጭዱ ("ማ ቴ. ፲፫፥፴፥፴፱፡ ያዕ. ፭፥፬ ") ።

ዐጭዶ፡ ቈርጦ/ጠርጎ ።

ዐጭዶ ገብ፡ የማንንም እኸል ዐ ጭዶ የሚገባ ማን ዘራሽ ።

ዐጯ ("በተክሊል በቍርባን ሚስት አገባ ባለሕግ እንዲሉ") ።

ዐጯደ፡ ዐጠነ ።

ዐጸባ (ዐጸበ/ጨነቀ/ደነቀ)፡ ከራ ችግር ጭንቀት ዕጦት ድኽነት ።

ዐጸደ ምኵሳሕ፡ ጓሮ ቤት ።

ዐጸደ ሥጋ፡ የሥጋ መኖሪያ ምድር ይህ ዓለም ።

ዐጸደ ነፍስ፡ የነፍስ ስፍራ ገነት መንግሥተ ሰማያት "

ዐጸዳም፡ ዐጸድ ያለው ባለዐጸድ ደ ብር መቅደስ ።

ዐጸድ (ዐጸደ)፡ ስፍራ ቦታ ሰፈር ።

ዐጸድ (ዶች)፡ የቤተ ክሲያን ዛፍ (አድባር - ፪ዜና. ፴፩፥ ፩) ። "ዐጠድን" እይ ።

ዐጸጸ (ሐጸ)፡ ጐደለ አነሰ ። "ዐጠጠን" ተመልከት ።

ዐጸፈ (ዐጺፍ/ዐጸፈ)፡ ለበስ ዐ ጠፈ መለሰ ። "ዐጠፈን" እይ ።

ዐጸፋ፡ አስቀድሞ በተነገረ ስም ፈንታ የሚነገር የስም ምትክ ። ይኸውም ርሱ ያ አንተ እነሱ እነዚያ እናንተ ርሷ ያች እኔ እኛ የሚል ቃል ነው ።

ዐፄ መስቀል በዓል፡ ዐጯ ።

ዐጼ፡ ንጉሠ ነገሥት—ዐፄ ።

ዐፄ፡ የንጉሠ ነገሥት ስም ቅጽል ። "ዐጨ" ብለኸ "ዐጤን" አስተውል ።

ዐፄ ፈንታ፡ የዐፄ ፈንታ (ነጭ ማር ማለፊያ ዶቄት ") ።

ዐፅም፡ ዐጥንት ። "ዐጥምን" እይ ።

ዐጽቅ (ቆች/ዐጸቀ)፡ የዛፍ የሐ ረግ ቅጥይ ክንፍ ከነፉ ።

ዐጽፍ፡ በቁሙ ዐጥፍ ።

ዐፈሌ፡ የ፴ ዓመት ጐበዝ (ያ፲፭ ዓመት ቈንዦ - ዐፍል ያለው/ያላት - ባለዐፍል ") ።

ዐፈሌ፡ ያፈለ/ያፈለች

ዐፈሩን ገለባ ያድርግለትና፡ የችን ስም ለማንሣት አስቀድሞ እንዲህ ይባላል ።

ዐፈር (ዕብ/ዓፋር)፡ መሬት ት ቢያ ("(ወንዴ ዐፈር)" - መረሬ ጥቍር መሬት - "(ሴቴ ዐፈር)" - ቀይ መሬት - "ያፈር ወይዘሮ ገንቦሬ ") ።

ዐፈር (ዕፍረት)፡ የሽቱ ስም (ሽቱ ") ። ዕፍረት ግእዝኛ ነው ።

ዐፈር መለሰ፡ ቀበረ ደፈነ ።

ዐፈር መልስ፡ ለሚጠጣው ታላቅ ጐዳት የሚሰጥ እስከ መቃብር የሚያደርስ መጥፎ መጠጥ ካቲካላ ።

ዐፈር ቀመሰ፡ ተቀበረ ።

ዐፈር ቃም፡ በውስጡ ዐፈር ያለ በት ካብ ("ዐፈር የቃመ" ማለት ነው ") ።

ዐፈር ብዛት፡ ብዙ ።

ዐፈር አልባሽ፡ ባል ወይም ሚስት ።

ዐፈር ኰቸር፡ በቈሎ የሚመስል ደ ረቅ የንጨት ቅርጣፊ (ሴቶች እንደ አደስ ደቍሰው ከቅቤ ጋራ የሚቀቡት ") ።

ዐፈር ኾነ፡ ወደ መሬት ተመለሰ ።

ዐፈር ይፈጫል፡ ሕፃን ነው።

ዐፈር ገደል፡ ዐፈርን ገደል የሚሰድ ጭንጫ ግርግራ ሸርታቴ ስፍራ ።

ዐፈር ገፊ፡ ዐራሽ ገበሬ ("(ጐንደር)") ።

ዐፈር ጠራው፡ በባዕድ አገር ሞተ ።

ዐፈር ፋሪ፡ ዐፈር የሚመስል ሰው

ዐፈር ፋሮ፡ የፋሮ ዐፈር ።

ዐፈርማ፡ ዐፈር መሳይ ባለዐፈር ።

ዐፈርሳታ፡ አውጫጭኝ አፈር

ዐፈርቻ፡ ዐፈር አስተኔ ።

ዐፈርነት፡ ዐፈር መኾን ።

ዐፈሮ፡ ብዙ ሰራዊት (ብዛቱ እንዳፈር ' የኾነ ባለነጋሪት ጭፍራ ") ።

ዐፈነ (ሐፈነ)፡ ዘገነ ያዘ እኸልን ።

ዐፈነ፡ ሸፈነ ደፈነ ጠቀጠቀ ኣ ለመ ዋሻን በጪስ ።

ዐፈነ፡ ዘጋ ወተፈ (የባሪያን አፍ በ ኳስ - ጩኸትን ትንፋሽን ከለከለ ") ።

ዐፈነ፡ ፈረስን በቅሎን በቤት አዋለ ቀለበ ።

ዐፈና፡ ሽፈና (ወሊስ የማያቋርጥ ዝና ምና ጉም ") ።

ዐፋኝ (ኞች/ሐፋኒ)፡ ያፈነ/የሚ ያፍን (ዘጋኝ ሸፋኝ ") ።

ዐፍለኛ (ኞች)

ዐፍለኛ፡ ቂጣነትና ሑምጣጤ የሌለው እንጀራ ዳቤ ዳቦ ።

ዐፍለኛነት፡ ዐፍለኛ መኾን ።

ዐፍላ እንቅልፍ፡ ከባድ ብርቱ ("(ኢ ዮ. ፴፫፥ ፲፭)") ።

ዐፍላ ጦር፡ ብርታት ያለው ያልበ ረደ ጋብ ያላለ ።

ዐፍላ/ዐፍል፡ ሙሉ ሰውነት ጕብ ዝና አካለ መጠን ጕልምስና ።

ዐፍሌታ፡ ጥዋ—አፍሌታ ።

ዐፍሮ ቀረ፡ ሰውን ማየት ፈርቶ አልመጣም አለ ።

ዐፍሮ አይገባ

ዐፍሮ አይገባ፡ ያሞራ ስም (እንደ ጥንበ በላ ያለ ታናሽ አሞራ - ሰው ሲያይ በሩቁ የማይሸሽ የማይፈራ - ደረቅ ዐጥንት ውዳቂ ለቃቃሚ ' ሦስት ዐይነት መልክ ") ።

ዐፍሮ፡ ፈርቶ ግንባሩ ታጥፎ ።

ዐፍሻት፡ ጥዋ—ዐፈሠ ።

ዑመር (ዐረ)፡ የሰው ስም ("ዕድሜያም ማለት ነው ይላሉ ") ።

ዑመር፡ ሸኅ ዑመር (የወረ ሸኆች አ ባት በየጁ የነበረ ") ።

ዑመር ዐመሰ ።

ዑመር እብነ እልኸጣብ፡ ጻድቅ ሰው (የእስላም ንጉሥ ለክርስቲያኖች ነጻነት የሰጠ - የጦር አለቆች ድኻን እንዳያጠቁ የከ ለከለ - ሰሌን እየሠራ ፍሬ ጻማውን የተመገበ ") ።

ዑመር ወልደ ዐፅ፡ በ፰፻ ዓ ም ግብጽን የያዘ (በቅብጥ ቋንቋ የተጻፉ ፭ "(ዐ ምሳ ሺሕ)" የጥበብ መጻሕፍት ያቃጠለ ") ።

ዑቃቤ/ውቃቢ፡ ጥበቃ ። "ውቃቢን" ተ መልከት ።

ዑደት ዙረት —ዐወደ ።

ዑደት፡ የታቦት የካህናት የሕዝብ ፫ ጊዜ ዙረት ።

ዑድ (ዐረ)፡ ዋግራ (የሬት ዕንጨት ሽቱ - በግእዝ ዐልው ይባላል ") ።

ዑድ ሰንደል፡ ዑድና ሰንደል ለየ ብቻው ሲኾን (ባንድነት መነገሩ ዐማሮች ሰንደልን በዑድ ስም ስለ ጠሩት ነው - ይኸውም የጪስ ዕንጨታቸው ኹኔታ መመ ሳሰሉን ያሳያል - "ነድንና ሰንደልን" እይ ") ።

ዑድ፡ ዙር ("(ግእዝ)") ።

ዑድ፡ የሽቱ ስም (እንደ ሰንደል የተበጀ ሽቱ - ኹለቱም የጪስ ዕንጨቶች ናቸው ") ።

ዑድ፡ የሽቱ ስም—ዐወደ ።

ዓለመ መላእክት፡ ሰማይ (ኤረር ራማ ኢዮር ") ።

ዓለመ ሰብእ፡ ምድር የሰው መኖሪያ ።

ዓለመ ሥጋ፡ ይህ ዓለም ።

ዓለመ ነፍስ፡ መንግሥተ ሰማይ ።

ዓለመኛ፡ ዝኒ ከማሁ (የዓለም ሰው ዓለም ወዳድ ባለቅልጣን ") ።

ዓለሙ/ዓለሜ፡ የሰው ስም (የርሱ/የኔ ዓለም ማለት ነው ") ።

ዓለሚት ቱ፡ የሴት ስም ።

ዓለማዊ፡ መናኝ (እውነተኛ መነኵሴ ያይዶለ ጥቍር ራስ በዓለም ያለ ዓለም ፈላጊ ") ።

ዓለም (ሞች)፡ በቁሙ ሰማይና ምድር (ያድራጊና የፈጣሪ መኖር ምልክት ") ።

ዓለም፡ ሰው ኹሉ (አዳሜ - "በዚህ ነገር ዓለም ኹሉ ተስማምቶበታል ") ።

ዓለም ሰገድ፡ ያጤ ፋሲል ስመ መንግሥት ("ዓለም የሰገደለት" ማለት ነው ") ።

ዓለም አየ፡ ተደሰተ (ደላው ተመቸው ") ።

ዓለም፡ እዱኛ (ተድላ ደስታ ሹመት ሀብት ንብረት ጌትነት ቅልጣን - "ዓለም ዐላፊ መልክ ረጋፊ ዓለም ዘዋሪ ዓለም ዋሾ ዓለም አታላይ" እንዲሉ) ።

ዓለም ዘላለም፡ መንግሥተ ሰማይ ("ዘላለምን" እይ ") ።

ዓለም ጥበብ፡ የዓለም ተንኰል ("ዓለም ጥበብ ጨለማ ተገን" እንዲሉ) ።

ዓመተ ምሕረት፡ የምሕረት የይቅርታ ዘመን (ክርስቶስ ከተወለደ ዠምሮ የሚቈ ጠር - ሰው ከፈጣሪ የታረቀበት ድኅነት ያገኘበት ጊዜ ማለት ነው ") ።

ዓመተ ሰማዕታት፡ ሰማዕታት ዐንገ ታቸውን ለስለት ዐይናቸውን ለፍላት የሰጡ በት ዘመን ።

ዓመተ ሥጋዌ፡ ጌታችን ሥጋ የለበ ሰበት (ሰው የኾነበት ዘመን ") ።

ዓመተ ዓለም፡ ዓለም ከተፈጠረ እስ ኪያልፍ ድረስ ያለው ዘመን ።

ዓመተ ኵነኔ፡ የቅጣት የመከራ ዘመን (ከአዳም እስከ ክርስቶስ ያለው ") ።

ዓመተ ፍዳ፡ ዓመተ ኵነኔ ።

ዓመት (ቶች)፡ ፲፪ ወር (፫፻፷፭ "(፮)" ቀን - ፶፪ ጊዜ ፯ ካ፩ "(፪)" ቀን - ወይም ፵፭ ሳምንት ካ፭ "(፮)" ቀን ነው - ፶፪ ሳምንት ማለት ግን ስሕተት ነው - እኩሌታው መን ፈቅ ይባላል - "ዓመት ተመንፈቅ" እንዲሉ - "(ሙት ዓመት)" - "ሞተ" ብለኸ "ሙትን" ተመልከት ") ።

ዓመት ተመንፈቅ፡ ዐሥራ ስምንት

ዓመት ዐውዳመት፡ መስከረም ፩ ቀን ቅዱስ ዮሐንስ ("ዐውዳመት የዓመት ቅጽል ነው" - "ዐወደን" እይ ") ።

ዓመት ዓመት ድገመኝ፡ እዛሬ ዓመት አድርሰኝ (የሚመጣውን ዓመት እሸት አብላኝ ማለት ነው - አንደኛው ዓመት ዐዲ ሱን የሚመጣውን - ኹለተኛው ዓመት የዘንድ ሮውን የተዠመረውን ያሳያል ") ።

ዓመት ዕለት ነው፡ ቶሎ ይደርሳል ("ብዙው ጊዜ ሺሑ ዓመት እንዳንድ ቀን ይታ ሰባል" - ዘኍ. ፲፬፥፴፬፡ መዝ. ፺፥፬፡ ሕዝ. ፬፥ ፭ - ፮) ።

ዓመት፡ ዘመን ጊዜ ።

ዓመትባል፡ ባመት የሚከበር በዓል ("ዐውዳመት ") ።

ዓሣ (ሦች)፡ የውሃ ውስጥ ተንቀሳቃሽ (ትልቅና ትንሽ - ምግብ የሚኾን - ወሸኸሬ ወ ") ።

ዓሣ ለቃሚ፡ ዝኒ ከማሁ (የወንዝ አመቴ ወይም ሌላ ") ።

ዓሣ ነባሪ (የምታጠባ)

ዓሣ ነባሪ፡ ታላቅ ዓሣ (የዓሦች ንጉሥ - መርከብ የሚገለብጥ - ነባሪ ነዋሪ ማለት ነው - በግእዝ ዐንበር ይባላል ") ።

ዓሣ ነባሪ፡ አዝራር (ከሰደፍ ዐጥንት ከባሕር ዛጐል የተሠራ የእጀ ጠባብና የጥ ብቆ የቀሚስ ቍልፍ ") ። ዓሣ ነባሪ መባሉ በ ቀድሞ ዘመን ዓሣ ነባሪ ሲሞት ዐጥንቱ አዝራር ይበጅ እንደ ነበረ ያስረዳል ።

ዓሣ ነባሪዎች (ዐናብርት)፡ ታላላ ቆች ዓሦች ።

ዓሣ ነባሪዎች፡ አዝራሮች ።

ዓሣ አሥጋሪ፡ ዝኒ ከማሁ ።

ዓሣ አውጭ፡ ዓሣን ከባሕር የሚያወጣ አሞራ ("(ዘሌ. ፲፩፥ ፲፫)") ።

ዓሣ አጥማጅ (ጆች)፡ ዓሣን በወጥ መድ የሚይዝ ("(ኢሳ. ፲፱ ' ፰)") ።

ዓሣ ወጋሪ፡ ዓሣን ይይዝና እደንጊያ ላይ እየመታ የሚገድል ።

ዓሣ ዋጭ

ዓሣ ዋጭ፡ ዓሣ የሚውጥ ("(ዘዳ. ፲፬፥ ፲፫)") ። በግእዝ አልያጦን ይባላል ።

ዓሥራታይ (ዓሥራት አይ)፡ ዓሥ ራት የሚያይ (ዓሥራት አሰፋሪ ጭቃ ሹም ") ።

ዓሥራት (ዐሥራት)፡ ካሥር አንድ (ለቤተ ክህነትና ለቤተ መንግሥት የሚሰጥ እኸል ገንዘብ ከብት - ቀረጥ ግብር ") ።

ዓሥራት በኵራት፡ ዓሥራት እንዳ ለፈው (በኵራት የከብት የተክል የእሸት የልጅ መዠመሪያዎች መልካካም ነገሮች ምርጦች ናቸው ") ።

ዓሥራት አወጣ፡ ከፈለ ሰጠ (ካሥር አንድን ") ።

ዓሥርት (ዓሥሪት)፡ የወላድ ሴት

ዓደን፡ የጠረፍ ስም (የየመን ወደብ - ከ፲፱፻፴፫ ዓ. ም. ወዲህ ግን ዐዲስ አበባዎች እንደ እንግሊዝኛ ኤደን ይሉታል - ስሕተት ነው ") ።

ዓዲ፡ ዳግመኛ ("(ግእዝ)") ።

ዔሊ (ሔለይ)፡ ያውሬ ስም (ድንጋይ ልብሱ - ፬፻ ዓመት የሚኖር አውሬ - ዘሌ. ፲፩፥፴ - አንድ ነገር ባየ ጊዜ ራሱን የፊት እግሩንና የኋላ እግሩን በልብሱ ውስጥ ይደብ ቃል - "ለዔሊ ድንጋይ ያለበሰ አምላክ" እንዲሉ - ሲበዛ "ዔሊዎች" ይላል - ተባቱንና እንስቱን ለመ ለየት ") ።

ኤሊ፡ የሰው፡ ስም፡ ፡ ዔሊ።

ዔሊ፡ የሰው ስም (ከሳሙኤል በፊት የነበረ ሊቀ ካህናት ") ።

ኤሊ፡ ደንጊያ፡ ልብሱ፡ ዔሊ።

ዔሊዋ፡ ያች ዔሊ (የርሷ ዔሊ ") ይሏል ።

ዔሊው፡ ያ ዔሊ (የርሱ ዔሊ ") ።

ዔላም፡ በደብረ ሊባኖስ ውስጥ ያለ ስፍራ (አቡነ ተክለ ሃይማኖት ኹለተኛ የተቀ በሩበት - ምንጫም ጠበላም ማለት ነው ") ።

ዔሮባ ጳ (ኤሮፓ)፡ የፈረንጆች አገር (ምዕራብ ማለት ነው - ሌላም አፈታ ትና ትርጓሜ ይኖረዋል - አንዳንድ ፈረን ጆች ግን በተረት ኤሮፓ ከአፍሪቃ ወደ ያፌት ክፍል የተሻገረች ሴት አምላክ ነች ") ይላሉ ።

ዔሮባ ጳ (ኤሮፓ)፡ የፈረንጆች አገር (ምዕራብ ማለት ነው - ሌላም አፈታ ትና ትርጓሜ ይኖረዋል - አንዳንድ ፈረን ጆች ግን በተረት ኤሮፓ ከአፍሪቃ ወደ ያፌት ክፍል የተሻገረች ሴት አምላክ ነች ") ይላሉ ።

ዔሮፓ/ዔሮባ፡ ዐረበ ።

ዔቦር፡ የሰው ስም (የሳላሕ ልጅ የሴም ፭ኛ ትውልድ) ።

ዔድን (ዔዶም)፡ ምቹ ስፍራ ("(ገ ነተ ተድላ)") ። የግእዝ መጽሓፍ ኤዶም ይለ ዋል (አዳምና ሔዋን ከስሕተት በፊት የነበሩ በት ምድረ ገነት ነው - ዘፍ. ፪፥፰, ፲፡ ፫፥፳፬) ።

ዕሕ አለ፡ ተነፈሰ (እፎይ አለ ") ።

ዕሕ አለ፡ አማጠ ፲ ወደ ውጭ ገፋ ።

ዕሕ አለ፡ ጠየቀ—እህ ።

ዕሕ፡ የወላድ ድምፅ ።

ዕሕታ፡ ምጥ/ማማጥ (የተቅማጥ በሽታ ") ።

ዕሕታ፡ ጥያቄ—እህ ።

ዕለተ ምጽአት፡ ጌታችን በክብር ወደዚህ ዓለም መጥቶ ጻድቃንን "ወደኔ ኑ" ኃጥኣንን "ከኔ ዘንድ ኺዱ" የሚልበት ቀን ።

ዕለተ ሞት፡ የሞት ቀን (ነፍስ ከ ሥጋ የምትለይበት ") ።

ዕለተ ቀኑ፡ ዕለት የግአዝ (ቀን ያማ ርኛ - ኑ የጌታ የመልአክ የጻድቅ የሰማዕት ዝርዝር ነው - መጋቢት ፳፯ የመድኀኔ ዓለም ዕለተ ቀኑ ነው - "(በዓሉ ይከብራል)") ።

ዕለተ ቀን፡ ከጧት እስከ ማታ ።

ዕለተ ደይን፡ የፍርድ የምጽአት ቀን ።

ዕለተ ጠብ፡ ድንገተኛ የጊዜ ጠብ (ቍርሾ የሌለው ") ።

ዕለት (ወዐለ)፡ ቀን ("በግእዝ ግን ዕለት የሚባለው ሌሊቱን ጨምሮ ፳፬ ሰዓት ነው - ዓመትን ተመልከት ") ።

ዕላቂ፡ ውራጅ ወርቅ ቍረንጮ ደላጎ ።

ዕላቆ (ዎች)፡ የማረሻ የዶማ ብረታብረት ቅሬታ ።

ዕላፊ፡ ሰው ወደ ሥራውና ወደ ጕ ዳዩ በተወሰነው ሰዓት ሳይገባ ያሳለፈው ጊዜ ("የሰዓት ዕላፊ" እንዲሉ) ።

ዕላፊ፡ ዐለፌታ ("ያፍ ዕላፊ" እንዲሉ) ።

ዕላፊ፡ ግማሽ ብራና ("ኅላፍ አጋማሹ ወደ ሌላ የሚያልፍ ") ።

ዕልል (ዕሉል)፡ የታለለ (በደም የተ ነከረ - ራእ. ፲፱፥፲፫)

ዕልም (ሕልም)፡ ራእይ በንቅልፍ ልብ የሚታይ (ማግኘትና ማጣት ደስታና ሐዘን ማንኛውም እውነተኛ ነገርና ሐሞታዊ' ቅዠት ኹሉ ") ።

ዕልም (ሕልም)፡ ራእይ በንቅልፍ ልብ የሚታይ (ማግኘትና ማጣት ደስታና ሐዘን ማንኛውም እውነተኛ ነገርና ሐሞታዊ' ቅዠት ኹሉ ") ።

ዕልም (ዕሉም)፡ የጠፋ ዕቡ ። ዕልም "

ዕልም አለ፡ ጥፍት ውድም ኣለ (የመ ብራት ያይን የሰው የመንፈስ ") ።

ዕልም ያድርገው፡ አምላክ ይህን ነገር በሥራ አይግለጠው (አይፈጽመው ") ።

ዕልም ድርግም አለ፡ ፈጽሞ ጠፋ ደለመ ።

ዕልቂያ/ዕልቀት/ዕልቂት (ኅልቅት)፡ የብዙ ሰው ሞት ("(የከብት ዕልቂት)" - ባ፲፰፻፹፪ ዓ ም በኢትዮጵያ የኾነ የተደረገ - ይኸውም ጣሊያኖች በሽታ ያለበትን ጐሽ ከህንድ አገር አምጥተው በትግሬ በረሓ ስለ ለቀቁት ነው የሚል ጽሑፍ በጣሊያንኛ ይገ ኛል - "(ያላለቀለት)" - ዐፍላውን ያልጨረስ ጸያ ፉን ያልከተተ ምራቁን ያልዋጠ ሰው - "(ያላ ለቀላት)" - ያላረጠች ባልቴትነት የሌላት ሴት ") ።

ዕልቅ (ኅሉቅ)፡ ያለቀ የተወረሰ ።

ዕልቅ (ኅልቅ)፡ ዕልቂያ ማለቅ "

ዕልቅ አለ፡ ጭርስ ፍጽም አለ ።

ዕልቅት (ሐለቀ/ሕልቅ)፡ የደረት ሣፍ (የጕረሮ ሥር ") ።

ዕልቆ (ኍልቍ)፡ ቍጥር ልክ ።

ዕልቆ መሳፍርት፡ የመስፈሪያዎች ቍጥር ፲ ወይም የቍጥር መስፈሪያዎች ("ያሜ ሪካ ገንዘብ ዕልቆ መሳፍርት የለውም ") ።

ዕልበት (ሕልበት)፡ ጨው ነጭ ሽን ኵርት ቅመም የሱፍ ውሃ ሰናፍጭ የገባበት ነጭ የባቄላ ወጥ (በጦም የሚበላ ") ።

ዕልባት (ቶች)፡ የፈትል ፥ የሐር ክር ' በመጻፍ ውስጥ ያለ ።

ዕልባት አደረገ፡ ዐለበ (አመለከተ ") ።

ዕልብ (ሕሉብ)፡ የታለበ ጡት ወተት ።

ዕልብ (ዕሉም)፡ የታለበ ምልክት ' የተደረገበት ።

ዕልክ፡ በቁሙ አለከ ።

ዕልዋ (ኀለወ)፡ ሌሊት በፈረቃ ከብ ትን መጠበቅ (ወይም ጥበቃ ዘብ - ሉቃ. ፪፥፰) ።

ዕልፈት፡ ሞት (ከዚህ ዓለም ተሰና ብቶ መኼድ - ምሳ. ፲፥፳፭)

ዕልፊት፡ ድፍረት ዐለፌታ ነቀፋ ።

ዕልፍ (ኅሉፍ)፡ ከልክ ከስፍር ከመ ጠን ከቍጥር ያለፈ (ዕላፊ - "ዕልፍ ትርፍ" እን ዲሉ - "እልፍ" ተብሎ ቢጻፍ ትርፉ ዐሥር ሺ መኾኑን ያሳያል ") ።

ዕልፍ አደረገ፡ ፈቀቅ አደረገ ።

ዕልፍ፡ ፈቀቅ ስፍራ መልቀቅ ("(ግ ጥም)" - ዕልፍ ሲሉ ዕልፍ ይገኛል ድኻ ሞኝ ነው ሞቱን ይመኛል ") ።

ዕልፍታ፡ ዕልፍ ማለት (ፈቀቅታ ") ።

ዕልፍኝ (ኞች)፡ ("(፪ዜና. ፳፪፥፲፩)") በሐር የተቈነጠጠ በግምጃ የተለበጠ ጌጠኛ ራስጌ ቤት (ባዳራሽ ዐልፎ የሚገባበት ") ።

ዕልፍኝ ታዳራሽ፡ ዕልፍኝነት ካዳ ራሽነት ያለው ቤት (የታላላቆች ሰዎች ግብር መብሊያ ") ።

ዕልፍኝ አዳራሽ፡ ሰውን ወደ ዕል ፍኝ የሚያቃርብ ("(የሚያደርስ)") ቤት

ዕልፍኝ አዳራሽ፡ የንጉሥ ድንኳን ።

ዕመም (ሕማም)፡ በሽታ ምታት መ ጋኛ ቍርጥማት ቍርጠት ፍልጠት ውጋት ወባ ተስቦ ተቅማጥ እውከት፡ የመሰለው ኹሉ ።

ዕመምተኛ (ኞች)፡ ዕመም ያለበት ያ ደረበት (በሽተኛ ዱያታም ") ።

ዕመምተኛነት፡ ዕመምተኛ መኾን (በ ሽተኛነት ") ።

ዕመት፡ የቅዱሳን መሬት (ደማቸው የፈሰሰበት ዐፅማቸው የረገፈበት - ምስጢሩ እምነትን ያሳያል - "ዕመትና ጠበል" እንዲሉ) ። ማመት፡ ዐመድ ማድረግ (መቍረጥ መ ክተፍ ") ።

ዕምስ (ኅሙስ)፡ ዐምስት የኾነ የተ

ዕምስ (ሕሙስ)፡ የታመሰ/የሞቀ ፥ የተ ንቃቃ (ሙቀት የተቀበለ ቅይጥ ዱቄት ው ቅጥ በርበሬ ") ።

ዕምስ (ኅምስ)፡ የሴት ኀፍረት (፭ኛ ሕዋስ ") ።

ዕምስ አንቀጥቅጥ፡ ሽታ ያለው ቅ ጠል (ጕዝጓዝ የሚኾን ከዐመጃይ ጋራ የሚ በቅል ") ።

ዕምስ አንቀጥቅጥ/ዕምስ ፈሪ፡ ዝኒ ከማሁ ("ኅምስ ዘይ

ዕምቅ (ዕሙቅ)፡ የታመቀ የተረጠጠ

ዕምት (ትግ/ሕምቶ/ዱለት)፡ የታ መተ/የተከተፈ ክትፎ (የታመሰ ዕምስ ") ።

ዕምድ መታው፡ ዐመዳይ አጠፋው አበላሸው ።

ዕምድ፡ ዐመዳይ ("(ስም)") ።

ዕምድ፡ የታመደ/የተቈረጠ - ቍርጥ "(ቅጽል)") ።

ዕምግ (ሕሙግ)፡ የታመገ (ስብስብ ክምቹ ") ።

ዕሰባ፡ በልብ የሚሠራ ያሳብ ኹኔታ ።

ዕሠዬ፡ የሰው ስም ("የኔ ዕሠይ" ማለት ነው ") ።

ዕሠዬው፡ ው ያው ከማለት የመጣ

ዕሠይ፡ ንኡስ አገባብ (ደግ ማለፊያ - ሰው ከደስታ የተነሣ የሚናገረው ቃል - "ዕሠይ እንኳዕ ደኅና መጣኸ" እንዲሉ - በግ እዝ እንቋዕ ይባላል - "ወሰውን" ተመልከት ") ።

ዕሠይ ዕሠይ፡ ደግ ደግ (ማለፊያ ማለፊያ - መልካም መልካም - ይበጅ ያድርግ - የእልልታ ምስጢር አለበት - ሕዝ. ፳፮፥ ፪) ።

ዕሰይ፡ የደስታ ቃል—ዕሠይ ።

ዕሠይታ፡ ዕሠይ ማለት (መደሰት ") ።

ዕሣሽ፡ የምጣድ ጥራጊ ።

ዕሣሽ/ዕሥሥ፡ ብናኝ ዐቧራ ።

ዕሴይ፡ የሰው ስም—እሴይ ። ዕስክ/ዕሽክ/ዕችክ "

ዕሥሥ፡ የታሠሠ የተ ጠረገ ውልውል ።

ዕሥሥት (ቶች/ኅሥ ሥት)፡ የተንቀሳቃሽ ስም (ያየ ውን መልክ የሚመስል ተለዋ ዋጭ ኣውሬ - ዘሌ. ፲፩፥ ፴) s

ዕሥሥት፡ ማንቊርት ዐንቆ ለመግ ደል የምትፈለግ ማለት ነው ።

ዕሥሥት፡ ወረተኛ ገል ባጣ ሰው (ዛሬ ካንዱ ነገ ከሌ ላው የሚወዳጅ ") ።

ዕሥር፡ የታሠረ (ዐሥር የኾነ ") ። ዐፈለ (ፈሐለ)፡ አደገ ፥ ጐለመሰ ጐ በዘ በረታ ።

ዕስቅ (ዕሱቅ)፡ የታሰቀ የተጠለፈ ' የተጌጠ (ዝንጕርጕር ልብስ ") ።

ዕስባት፡ ሒሳብ ስሌት ።

ዕስብ (ሕሱብ)፡ የታሰበ “

ዕስብታ፡ ትውስታ ።

ዕሦ (ሐሠየ/ዐሠየ)፡ የዕሠይን ፍች እይ ። ተደጋግሞ ሲነገር ዕሦ ዕሦ ይላል ።

ዕሶ/ዕሠይ፡ ዕሦ ።

ዕረፍ፡ ተቀመጥ (ዝም በል ") ።

ዕሩር (ሮች)፡ ላይ ላዩ በእሳት ያረረ የከሰለ (የንጨት ፥ ጥንግ ") ።

ዕሩቅ ብእሲ፡ የጳውሎስ ሳሚሳጢና የንስጥሮስ ባህል (የክርስቶስን ኣምላክነት ክዶ - "(ዕሩቅ ብእሲ)" - ሰው ብቻ ነው ማለት ") ። "ኀድረትን" እይ ።

ዕሩቅ፡ የተራቈተ- የታረዘ (ብቻ - "(ግእዝ)") ።

ዕሪ ጩኸት፡ አረረ ።

ዕሪም (ሞች)፡ ታናሽ የመሬት ክፍል (ሰፊና ታላቅ ከኾነ ርስት ተከፍሎ ላገለገለ አሽከር ለሎሌ ለወዳጅ ለካህን የተሰጠ ማሳ - ዕን ጐርዶ ሪም ቢል ዕዛብን ዛብ እንደ ማለት ያለው ነው ") ።

ዕሪያ (ሐራውያ)፡ በዱር የሚኖር ያሣማ ዐይነት አውሬ (ጥርሱ ተከንፈሩ ውጭ ወጥቶ የሚታይ እንስሳ - ሲበዛ ዕሪያ ዎች ያሠኛል - ዕሪያ ሲባል እንዳሣማ በሰው መብት የማይኖር ነጻነት ያለው ማለት ነው ") ። "ከርከሮን" እይ ።

ዕሪያ ጥርስ፡ ጥርሰ ገጣጣ ሰው ("የሪያ ጥርስ" ተብሎም ይተረጐማል ") ።

ዕራሪ (ሕራር)፡ የነጠፈ የደረቀ የሸሸ ።

ዕራሪ፡ ንጥፈት ድርቀት ("የጡት ዕራሪ" እንዲሉ) ።

ዕራሪ፡ ከራራ ድውይ ።

ዕራሽ፡ የርሻ ይዘታ ።

ዕራቍት (ዕሩቅ)፡ የተራቈተ ("(ዮሐ. ፳፩፥ ፯)") ። ያለፈው ጥሬ (ይህ ቅጽል መኾ ኑን አስተውል ") ።

ዕራፊ (ዎች)፡ የሸማ ቍራጭ ዐዲስ (ወይም አሮጌ ያለቀ የተቀደደ ልብስ መጣ ፊያ ") ።

ዕር፡ ፍየል መከልከያ—እር ።

ዕርመ በላ፡ እዘመዱ ለቅሶ ያልደ ረሰ ያላለቀሰ ።

ዕርሙን አወጣ፡ ለሞተ ዘመዱ አለቀሰ ።

ዕርማት፡ የማረም የመታረም ሥራ ። አስተራረም፡ አነቃቀል (ማረም ") ።

ዕርም (ሕሩም)፡ የታረመ የተነቀለ ። (ላር) ዕርም (ሕርም)፡ ሊቀምሱት ሊበ ሉት ሊነኩት የማይገባ ክልክል ነገር (ኢያ. ፯፥ ፲፩ - ፲፫) ። "ዕርም የሰው ሥጋ" እንዲሉ ። "(ተረት)" - ዳገት ዕርሙ ሜዳ ወን ድሙ ።

ዕርም፡ ለወገን ለዘመድ አለማልቀስ ። "በላ" ብለኽ "አበላን" እይ ።

ዕርም ተባለ፡ ታረመ ("ዕርም ኾነ ") ።

ዕርም ታኽል፡ በጣም ያነ ሰች—እምር ታኸል፡ አመረ ።

ዕርም ነው፡ አይቀመስም አይበላም (ክልክል ነው ") ።

ዕርም አለ፡ ዐረመ ("እንደ ሰው ሥጋ ቈጠረ ") ።

ዕርምኸን አውጣ፡ አልቅስ (እንባ ኸን አፍስስ ") ።

ዕርስ (ሕሩስ)፡ የታረሰ የተሰበተ ።

ዕርስ ዐደር፡ ታርሶ ሳይዘራ የቀረ መሬት ።

ዕርስ ዐደር ኾነ፡ ጦም ዐደረ ።

ዕርር (ሐሪር)፡ ማረር ።

ዕርር ምርር አለ፡ ፈጽሞ ኦለቀሰ በሐዘን ተጨበጠ ።

ዕርር አለ፡ ክስል ግምን አለ ።

ዕርር ኵምትር አለ፡ እጅግ ዐረረ ተኰማተረ ።

ዕርርታም፡ ዕርርት ያለበት ባለዕር ት ።

ዕርርት (ሕርርት)፡ ያረረች ።

ዕርርት፡ ሞራ (በበሬ በሰው ዐይን ላይ የሚወጣ ትርፍ ሥጋ ዐራራ መሳይ ") ። የባላገር ሐኪምም በሬውን ጥሎ ዕርርቱን በመርፌ ወግቶ በክር ይስብና ከቈረጠ በኋላ ዐይን ውስጥ የወይናግፍት ዶቄት ይጨምር በታል ። የበሬን ጭራ የሚቈርጥ ቍስል ።

ዕርሻ (ሕርስ)፡ ማሳ ቅብቅብ ("(ኤር. ፴፪፥ ፵፫)")

ዕርሻዎች/ዕርሾች፡ ማሳዎች ቅብቅ ቦች ("(ኤር. ፴፪፥ ፵፬)") ።

ዕርቃነ ሥጋ፡ የሥጋ ዕራቍት ። የስ ቅለት ለት የጌታችን ዕርቃነ ሥጋ እንዳ ይታይ ፀሓይ ጨለመ (ጨረቃ ደም ኾነ ") ።

ዕርቃን፡ ዕራቍት አካላዊ ግንድ ' መለመላ ልብስ የሌለው ባዶ ገላ ። "ዕርቃን" የግእዝ ("ዕራቍት" ያማርኛ ነው - ዘፍ. ፪፥ ፳፭፡ ፱፥ ፳፩) ።

ዕርቅ፡ የታረቀ ቀጥ ያለ ("(ርቱዕ)") ። (ላር) ዕርቅ፡ ("(ምሳ. ፲፭፥ ፬)") ስምም ፍቅር

ዕርቅና፡ ዕራቍትነት (ዕራቍት መ ኾን ልብስ አልባነት - ሚክ. ፩፥ ፲፩፡ ዘፍ. ፱፥ ፳፪ - ፳፫) ።

ዕርበት፡ ጥልቀት ("(ግእዝ)" - "ሞት የጀንበር ዕርበት" እንዲሉ) ።

ዕርቡን፡ ዝኒ ከማሁ ።

ዕርከን (ኖች)፡ የመሬት ደረጃ ' ከፍና ዝቅ ብሎ የሚታይ (ከደንጊያ ከሳ ንቃ ከስሚንቶ የተበጀ የደርብ የመንበር መውጫና መውረጃ - ፬ነገ. ፲፥ ፲፱ - ፳) ።

ዕርዝ (ዕሩዝ/የለበሰ)፡ የታረዘ የተ ራቈተ ።

ዕርዝተኛ (ኞች)፡ ዝኒ ከማሁ (ልብሱ' ያለቀበት ገላው የሚታይ ') ።

ዕርዝና/ዕርዛት፡ ዕርዝተኛ መኾን (ዕራቍትነት ") ።

ዕርድ (ሕሩድ)፡ የታረደ ማንቍርቱ የተቈረጠ ።

ዕርድ፡ ሥጋ ("የርድ ከብት" እንዲሉ) ።

ዕርድ አደረገ፡ ዐረደ (ቍርጥ አደረገ ") ።

ዕርድ፡ ደም የሚመስል ዕንጨት ቅቤ ማቅሊያ ።

ዕርድ፡ ጕድባ ምሽግ ፈፋ ጕድጓድ ።

ዕርድነት፡ ዕርድ መኾን ።

ዕርጃ፡ ዝኒ ከማሁ ።

ዕርገተ ቃል፡ የቃል የጌታ ወደ ላይ ማረግ ። የክርስትና ስም ።

ዕርገተ ቃል፡ የቃል የጌታ ወደ ላይ ማረግ ። የክርስትና ስም ።

ዕርገት፡ ወደ ሰማይ መውጣት "

ዕርገት፡ የበዓል ስም (ጌታችን እንደ ሰውነቱ ያረገበት - በግንቦት ፰ ቀን ኀሙስ የሚከብር ታላቅ በዓል ") ።

እርጉዝ፡ ያረገዘች/የፀነሰች ("ቅሪት ውሎ ክበድ ") ("(፩ተሰ. ፭፥ ፫)") ።"ሲበዛ እርጉዞች ይላል" ("(ሆሴ. ፲፫፥ ፲፯ ። ዓሞ. ፩፥ ፲፫ ። ማቴ. ፳፬፥ j)) = ") ።

ዕርግ በራሕ፡ ሕፃናት በነቢዩ ኤል ሳዕ ያላገጡት ለግጥ ።

እርግዝና፡ እርጉዝነት ("እርጉዝ መኾን ቅሪትነት ") ።

ዕርጓ ቀጪን ሽመል፡ ረጋ ።

ዕርጥ (የደም ዕርጥ)፡ በብዛት የሚ ወርደውን የሴት ደም የምታቆም ታናሽ ዶቃ (ኣስማት የተደገመባት ቀይ ድባ ሳንባ መሳይ ") ።

ዕርጥ፡ የክርስቶስ ኀይል ("(ማር. ፭፥ ፳፬)") ።

ዕርጭ፡ ዝም—ረ ።

ዕርፈ መስቀል፡ በመጨበጫው ጫፍ መስቀል ያለበት ማንካ (የሥጋ ወደሙ መስጫ ማቀበያ ከንዋየ ቅድሳት አንዱ ") ።

ዕርፈ መስቀል፡ የምሳሌ አነጋገር (ዕርፍ ሠም መስቀል ወርቅ ") ።

ዕርፊተ ቢስ፡ የማያርፍ እፎይ የማ

ዕርፊት (ዕረፍት)፡ ማረፍ ሞት ፪ ዝምታ ጸጥታ ።

ዕርፊት የለሽ፡ ዝኒ ከማሁ (የሚ ዋትት ") ።

ዕርፍ (ፎች)፡ ለርሻ ሥራ የተቈ ረጠ (ከሞፈርና ከማረሻ የተዋደደ የበሬ ዕቃ - ከኹለት ድግር ጋራ ወገል የጐረሠው የርሻ መሣሪያ - ሢራ. ፴፰፥ ፳፭፡ ሉቃ. ፱፥ ፷፪) ።

ዕርፍ መጣያ፡ የነሐሴ ፲፯ኛ ቀን ፍልሰታ (ዕርፍ ከርሻ ተለይቶ የሚቀመጥ በት ማለት ነው ') ።

ዕሸማ፡ ጕንጐና ።

ዕሺ (ዐሠየ)፡ የእንቢ ተቃራኒ (በጄ እሠራለኹ አደርጋለኹ ") ። "ዕሺ ይበልጣል ከሺ" እንዲሉ ።

ዕሺ በጎ አለ፡ ደግ ማለፊያ ይኹን '

ዕሺ ባይ፡ ታዛዥ ፈቃደኛ ትሑት ገር ("(ኦሆ በሃሊ)") ።

ዕሺ አለ፡ ታዘዘ ትዛዝ ተቀበለ ("(ዳን. ፮፥ ፱)") ።

ዕሺ አሠኘ፡ አንድ ነገርን ዕርቅን አስፈቀደ አስቀበለ ።

ዕሺታ፡ ዕሺ ማለት (መታዘዝ ") ።

ዕሻ፡ ዕሽ (አይዶለም ") ። "ዕሻ ዝም በሉ" እንዲል ጐንደሬ ።

ዕሽ (ሐሰ)፡ ክልከላ ። "(ተረት)" - ዕሽ አትበሉኝ (የሹም ዶሮ ነኝ ") ።

ዕሽ አለ፡ በመቅደስ ውስጥ በቅ ዳሌ ጊዜ ጠቀሰ ጠራ ኣዘዘ ("ና በል" እለ ") ። ይህ ዕሽ ማለት ቀዳሾቹ እጆቻቸውን መዘ ርጋታቸውንና የመላእክትን መኖር ያሳያል ። "ዕሺና ዕሽ" በአማርኛ ይተባበራሉ ። "(ግጥም)" - አውራ ዶሮ ጭሮ ስጥሽን ሲያፈሰው (እን ዴት ዕሽ ማለት ይቸግራል ለሰው ") ።

ዕሽ አለ፡ ከለከለ (የዝንብ የዶሮ የወፍ የባለክንፍ ") ።

ዕሽማት፡ የዕሽም ሥራ (ጕንጕናት ") ።

ዕሽም፡ ከ፫ና ካ፬ የማይበልጥ ("(ጥብ)") ድብል ሽሩባ ።

ዕሽሽ (ዐሠሠ/ትግ/ዕሻሽ)፡ የታሠሠ የተጠረገ ።

ዕሽሽ ኵምሽሽ አለ፡ ሰውነቱ ዐለቀ ተጨበጠ ("ዕፍር አለ ") ።

ዕሽሽ፡ ድቄት (ጤና ማጣት ") ። "ውሽሽን" ኣስተውል ።

ዕሽባቦ (ዕሺ/ባቦ)፡ በጄ ማለት (መታዘዝ ") ።

ዕሽባቦ አለ፡ ፈቃድ ' ፈጻሚ ኾነ ! "ኣንተ እንዳልክ" አለ ። "ዕሺንና ባቦን" እይ ።

ዕሽባቦ ዕሽባቦ አለ፡ አሽበለበለ ።

ዕሽታት፡ የማሸት የመታሸት ሥራ ።

ዕሽት (ሕስየት)፡ ማሸት መታሸት (የገላ የልስን ") ።

ዕሽት፡ ሙቅ ውሃ እየተጨመረበት የታሸ ደቃቅ ኑግ (ዳግመኛም በንስራ ውስጥ አድርገው ሲያዞሩት በፀሓይ ሙቀት ቅባት ይወጣዋል ") ።

ዕሽት አደረገ፡ አጥብቆዐሸ "

ዕቁብ፡ የተጠበቀ ጥብቅ (የመዋጮ ገንዘብ - ባንድ ሰው እጅ ተጠብቆ በዕጣ ለዕቁብተኛው የሚታደል - መጨረሻ ከሚወስ ደው በቀር ሌላው ኹሉ ይመልሳል ") ።

ዕቁብተኛ (ኞች)፡ ባለዕቁብ (የዕቁብ ማኅበረተኛ ") ።

ዕቃ መጥረቢያ፡ ዕንጨት ማለዘቢያ' ማሾያ መሸለቻ ስለት ' ያላት ታናሽ መጥ ረቢያ (ሞፈር ቀንበርን ድግርን ቈሬን ገበ ቴን መዝጊያን መቃንና ጕበንን ዋልታን ጠርብን ማእዘንን ሣጥንን ያልጋ ሸንኰ ርን ' ደንብን ዘንግን ኮርቻን በርጩማን ወንበርን መንበርን የመሰለውን ኹሉ ያን ጡባታል ") ።

ዕቃ፡ በር የመለሰው ማጀት የጐረ ሠው (በቈጥ የተሰቀለ በማጎር የተንጠለ ጠለ - የንጨት የብረት የማዕድን የሸክላ የስፌት የቈዳ ማንኛውም መሣሪያ ኹሉ - የበሬ የበቅሎ የፈረስ የቤት የንግድ የማይ ዕቃ እንዲሉ - ሲበዛ ዕቆች ይላል - ዘፀ. ፴፭፥ ፲፮) ። "ቡሖን" "ሆድን" "ለመጠ" "ላመ" ብለሽ "ልሙጥን" "ልምን" እይ ።

ዕቃ ቤት፡ ማንኛውም ዕቃ የሚቀ መጥበት ቤት (ቤተ መዛግብት ") ።

ዕቃ ቤት፡ ዕቃ ጠባቂ (የዕቃ ቤት ሹም ") ።

ዕቃ ቤትነት፡ የዕቃ ቤት ሹመት ሹምነት ። "(ተረት)" - ሰባት ወልዶ ዕቃ ቤት ነት ።

ዕቃ ቤቶች፡ የዕቃ መቀመጫዎች መኖሪያዎች ("(ሕዝ. ፵፪፥ ፲ - ፲፪)")

ዕቃ ቤቶች፡ የዕቃ ዘበኞች "

ዕቃ ግምጃ ቤት፡ ዕቃና ግምጃ ' የሚቀመጥበት ቤት "

ዕቃ ግሴት፡ ሰባራ ሥንጥር ቅራቅ ንቦ ቋንቍሬ ኵተት ።

ዕቃ ጦር፡ የጦር መሣሪያ ("(፪ቆሮ ' ፮ ' ፯)") ።

ዕቅባት፡ ሽፍናት ። "ተንበረክን" እይ ።

ዕቅብ፡ የተመላ የተሠየመ ።

ዕቅብ፡ የታቀበ የተሸፈነ ግድግዳ ድግፍ ።

ዕቅብና፡ ዝኒ ከማሁ (ጥበቃ ") ።

ዕቅታ/ሕቅታ ። "ሕቅን" እይ ።

ዕቅዳት፡ የዐቅድ አኳዃን ።

ዕቅድ፡ የታቀደ (ባሳብ የተለካ የተመ ጠነ 'ምጥን ") ።

ዕቅፍ (ሐቃፊ)፡ ያቀፈ የያዘ ።

ዕቅፍ (ሕቁፍ)፡ የታቀፈ (በዕቅፍ የተያዘ - "አንድ ዕቅፍ ዕንጨት" - "ዕቅፍ ቂል" እንዲሉ ") ።

ዕቅፍ (ትግ/ሐባ/ሕቅፍ)፡ ሕ ፅን ብብት ።

ዕቅፍ፡ ማቀፊያ (፪ እጅ ወይም ክ ንድና ጡንቻ - "ዕንጨት በቅፍሽ ይዘኸ ና ") ።

ዕቅፍ አደረገ፡ በፍጥነት ዐቀፈ ። ፬ኛ ውን ና እይ ።

ዕቅፍ ዶሮ፡ በ፪ ክንፎቿ ውስጥ ጫጩቶች የታቀፈች እመጫት ዶሮ ።

ዕቅፍቅፍ አለ፡ ተቃቀፈ ።

ዕቅፍቅፍ፡ የተቃቀፈ ድግፍግፍ ።

ዕቅፍታ፡ የማቀፍ ሥራ ።

ዕቋ (ሕቍ)፡ የርቦ አራተኛ መስ ፈሪያ (የሰንደል የዞጲ የብረት የቈርቈሮ የታኒካ ታናሽ ሙዳይ - ባረብኛ ሖቀት ትባ ላለች ") ።

ዕቋ (ሕቋ)፡ የሱረት ማስቀመጫ ታ ናሽ ቅል (ከሕቍ የተበጀ ባለመግጠሚያ ብ ልቃጥ ") ።

ዕቋሪ፡ የረጋ ውሃ ("(ሕዝ. ፵፯፥ ፲፩)") ።

ዕበጥ (ሕበጥ)፡ ብጕር/ብጕንጅ/ዕጢ (የመሰለው ኹሉ - ዘዳ. ፳፰፥፳፯፡ ፩ሳሙ. ፭፥፮፡ ፮፥፬ - ሲበዛ ዕበጦች ይላል - ፩ሳሙ. ፮፥፲፯) ።

ዕቡ (ኅቡእ)፡ የታባ (ሽሽግ ስውር ድብቅ - "(ተረት)" - እግዜር የሔዋንን ልጆች ሊያይ በመጣ ጊዜ እኩሌቶቹን ደብቃ እኩሌ ቶቹን ብታሳየው ልጆችሽ እነዚህ ብቻ ናቸውን አላት እሷም አዎን አለችው - እንግዲያውስ ያባሻቸው ዕቡ ይኹኑብሽ አለ ይላሉ - ዕቡ የተባሉም የብሔረ ብፁዓን ሰዎች ናቸው) ።

ዕቡ ኾነ (ኅቡአ ኮነ)፡ ሽሽግ ረቂቅ የማይታይ ኾነ (ጠፋ ታጣ) ።

ዕቡይ (ዮች)፡ የታበየ (ትቢተኛ ክፉ ጭቦኛ - ዘኍ. ፲፮፥፳፮፡ ፪ጢሞ. ፫፥፪) ።

ዕቡይ ካሳ፡ የታወቁ የቅኔ መምር (ቅኔያቸው የሚያከራ ") ።

ዕባጭ (ጮች)፡ ዝኒ ከማሁ (ያበጠ የተነፋ ያሞለሞለ ዱባ የመሰለ በጕያ ባንገት ከገላ ባንዱ ክፍል ከምች የተነሣ የሚወጣ - በተኵስ በመድኀኒት ፈንድቶ የሚፈርጥ ክፉ በሽታ - ዕበጥ የካህናት ዕባጭ የሕዝብ ነው - ዕባጫም ዕባጭ የወጣበት ያለበት ሰው ባለዕባጭ) ።

ዕብለታም (ሞች)፡ ዐባይ/ዕብለት ወ ዳድ/ባለዕብለት ።

ዕብለት፡ ውሸት/ቅጥፈት (ፈጽሞ ከውነት የራቀ) ።

ዕብስተ መና፡ ኅብስተ መና ("ባላገር ኅብስት በማለት ፈንታ ዕብስት ይላል - ኅብስትን" ተመልከት ") ።

ዕብስት፡ ዕብዝት/ኅብስት ።

ዕብረት፡ ኅብረት ።

ዕብራዊ፡ የዔቦር ዘርና ወገን።

ዕብራውያን፡ የዔቦር ነገዶች (የዔቦር ተወላጆች ሕዝበ እስራኤል ") ።

ዕብራይስጥ፡ የዔቦር ቋንቋ (ሱርስትን ግእዝን ዐረብኛን የመሰለ ኦሪት ነቢያት የተጻ ") ።

ዕብዝ (ኀቡዝ)፡ የታበዘ (ግግር) ።

ዕብዝት (ኅብዝት)፡ የታበዘች (ታናሽ ዳቦ - "ዕብስት/ኅብስትን" ተመልከት) ።

ዕብጠት (ቶች)፡ ዕበጥ/ዕባጭ ።

ዕተማ፡ የማተም ሥራ ረገጣ ።

ዕትማት (ኅትመት)፡ የማኅተም ጽ ፈት ድርጊት ።

ዕትም (ኅቱም)፡ የታተመ (የእጅ ' ጽፈት ያይዶለ ") ።

ዕትራት (ቶች)፡ የዕብጠት ቅንጣት፥ ቍርብጭታ ።

ዕትባት፡ የዕትብት ቈረጣ ኹናቴ ።

ዕትብት፡ ፍጥረት ኹሉ በናቱ ማሕ ፀን ሳለ በንብርቱ ጫፍ እንዳረቄ አሸንዳ ተተክሎ ከናቱ ሆድ ምግብ የሚቀበልበት ሥጋዊ መትረብ ። በግእዝ ግን የተቈረጠች ማለት ነው ።

ዕችክ (ሐሰከ)፡ ዕስክ ዕሽክ (የዝናብ የውሃ ጠብታ ካፊያ በገላ ላይ ባረፈ ጊዜ የሚባል ዘዬ ") ። "ዕችክ ዕችካ የነጐፌ ወርካ" እንዲሉ ልጆች ☞ ትርጓሜውም በረደኝ ቀዘቀ ዘኝ ማለትን ያሳያል ።

ዕችክ፡ ዐተተ፡

ዕንቍ (ቆች)፡ ሉል (በባሕር ውስጥ ሰደፍ የምትወልደው - ዳግመኛም በግእዚ ' ባሕርይ ይባላል - "ብርጋናን" እይ ") ።

ዕንቍ፡ ኣልማዝ ፈርጥ ክቡር ደንጊያ ' የሚባል (ብዙ ስምና መልክ አለው ") ።

ዕንቍላል (ሎች)፡ ዕንቈ ሉል)፡ ከወፍ ከዶሮ ካሞራ ከእባብ ከዐዞ ሳይቀር የሚወለድ ጥጥር ክብ እንክብል ነገር ። በው ስጡ ያለው ውሃ እየረጋ ጫጩት "(ግልገል)" ይኾናል ። "(ተረት)" - ከሰነበተ ዕንቍላል በእግሩ ይኼዳል ። ካፍ የወጣ ቃል ከእጅ የወደቀ ዕንቍላል - በግእዝ አንቆቅሖ ይባላል ። "(ወይ ዘሮ ዕንቍላል)"፡ የዛር እመቤት ቀይ እንስት ዶሮ የሚገበርላት ። ይህ ነገር ምትሀት እንጂ እውነት አይዶለም ።

ዕንቍላል ቤት፡ ደርብ ሰገነት መስ ጊድ ዕንቍላል የሚመስል ዐናት ያለው

ዕንቍላል፡ የጕንዳን የምሥጥ የዘመ ሚት የሸረሪት የቍጭ የንብ የተርብ ዕጭ ዕንቍላል (የጡንቻ የባት ፈርስ አስ ኳል "(ዕጢ)") ።

ዕንቍጣጣሽ እንግጫ፡ ነቈጠ።

ዕንቂያ/ዕንቂት (ኅንቀት)፡ በእጅ በሸምቀቆ ማነቅ/መታነቅ (ድንገተኛ ሞት - "ታንቆ" ሲል ብሎ ") ።

ዕንቈ ብርሃን፡ የብርሃን ዕንቍ ።

ዕንቅ (ሕኑቅ)፡ የታነቀ (ዕፍን ") ።

ዕንቅ አደረገ፡ ዐነቀ።

ዕንቅርታም (ሞች)፡ ዕንቅርት የወጣ በት ያለበት ባለዕንቅርት ሰው ወፍ ።

ዕንቅርት (ቶች/ሕንቅርት)፡ በሰው ዐንገት ላይ ያለ ዕብጠት (በውሃ ምክንያት የሚመጣ - ድምፅን የሚዘጋ ትንፋሽን የሚከለ ክል - ዕንቅርት በቈላ ይይዛል - ደጋ ሲወጣ ይጠፋል ይሽሻል ") ።

ዕንቅፋታም ስፍራ፡ ዕንቅፋት የሚያ ጠቃው ኹል ጊዜ የሚመታው ሰው ።

ዕንቅፋት (ቶች/ዕቅፍት)፡ በመንገድ ላይ ያለ ደንጊያ (ወይም ሌላ ነገር ጕልጥምት የእግር መሰናክል ") ።

እንቅፋት፡ መሰናክል፡ ዐነቀፈ።

ዕንቅፋትነት፡ ዕንቅፋት መኾን (መሰ ናክልነት ") ።

ዕንቆቅልኸ፡ የምሳሌ ጥያቄ—እ ንቆቅልኸ ።

ዕንቆቆ፡ ዛፍ—እንቆቆ ።

ዕንብሩን ሳተ፡ ጠገበ ከልክ ዐለፈ (ይይዘውን ዐጣ ") ።

ዕንብር (ሕንብርት)፡ ልክ መጠን

ዕንብር ቢጣ፡ ብብት ጐን ("ጡንቻ ንም ያስተረጕማል - የጐን ጓዳ" ማለት ነው - "በንብር ቢጣው ያዘ" እንዲሉ) ።

ዕንብርቱን የተተኰሰ፡ የሰማውን የ ማይደብቅ ሰው

ዕንብርት (ቶች)፡ በሆድ መካከል ያለ ገላ የንዝርት ራስ መሳይ ("ልጅ በናቱ ማሕፀን ሳለ ዕንብርቱ በዕትብት ከናቱ ሆድ ስለ ተያያዘ ምግብን ኹሉ በዚያው ያገኛል - "(የጋሻ ዕንብርት)" - ጕብሩ መካከሉ - "(የምድር ዕንብርት)" - ኢየሩሳሌም ") ።

ዕንብርት የለሽ፡ ሆዳም በልቶ በቶሎ የማይጠግብ (የጋማ ከብት ") ።

ዕንቺ (ሕንኪ)፡ አንቺ ተቀበዪ ው

ዕንኩ፡ ተቀበሉ ውሰዱ ርስዎ ።

ዕንካ (ሕንክ)፡ ትእዛዝ አንቀጽ (ያዝ ተቀበል ውሰድ ") ።

ዕንካ ስላንቲያኸ፡ የባለጌ ጥያቄና የስድብ ጨዋታ (እሽኮለሌ - "ዕንካ ስላንቲ ያኸ - በምን እንቲያኸ" እንዲል እረኛ - "ስላ ንቲያን" እይ ") ።

ዕንካ በንካ፡ ሰጥቶ መቀበል (ማድፋ ፋት አለማበርከት ") ።

ዕንካ አለ (ሐነከ)፡ እጅ በጅ ሰጠ አቀበለ ።

ዕንካችኹ (ሕንክሙ)፡ እናንተ ተቀ በሉ ውሰዱ ።

ዕንክ (ሕንክ)፡ ተሰቅጠጥ ተመለስ ወደ ኋላ በል ("በሬን ተው ዕንክ" እንዲል ገበሬ) ።

ዕንክስ ዕንክስ አለ፡ እንክል እንክል አለ (ዥብኛ ኼደ ") ።

ዕንክስ፡ ዝኒ ከማሁ ለዐንከስ ።

ዕንኳ፡ ንኡስ አገባብ ።

ዕንኾ፡ ዝኒ ከማሁ ።

ዕንዝዝ (ሕንዝዝ)፡ በክንፍ ሲኼድ ዕዝ ጥዝ የሚል ሦስት ዐይነት ጥንዝዛ (ማር የሚሠራ ዞ ") ።

ዕንዝዝ፡ አበት አድበልባይ (ትልቅና ትንሽ - ኹለተኛ ስሙ ሥሥት ነው ") ።

ዕንግት መትረየስ፡ ወታደር፣ያነገተው።

ዕንግት፡ የተነገተ (እንስራ ጠመንዣ ") ።

ዕንጐቻ (ቾች)፡ ታናሽ እንጀራ (ስን ዝር የምታኸል ወይም የምታንስ - ኤር. ፯፥፲፰) ።

ዕንጐቻ (ቾች)፡ ዐነጠጠ

ዕንጐችት (ዕንጐት)፡ ያረግ ስም (ቅ ጠሉ ከማነሱ በቀር እንደ ዕንጐቻ ክብነት ያለው ") ።

ዕንጣ (ሕንጻ)፡ ያናጢ ሥራ ቅርጽ ፍልፍል (በሳንቃ የተሠራ ቤት ዕንጣ የሚል ባላገር ነው - በቤተ ክህነትና በከ ተማ ግን ሕንጻ ይባላል ") ።

ዕንጥስ ቢሉ፡ ቅንጥስ (በጥቂት ነገር የሚጠፋ ትዳር ሥር አልባ ") ።

ዕንጥስ አለ፡ ዐነጠሰ ።

ዕንጥስታ (ዕጠስ)፡ ማንጠስ (የጕንፋን የሳል ዋዜማ - ኢዮ. ፵፩፥ ፲) ።

ዕንጦ፡ ቀሠብ ውስጠ ክፍት ነገር (እንደ ቀረሻሽንቦና እንደ ውዥሞ ያለ ") ።

ዕንጦ፡ ኹለተኛ ጕረሮ የምንዣኸ መ ውጫ (ምንዣኹም ዕንጦ ይባላል ") ።

ዕንጨት ። የዱሮ ሰዎች በሠንጣቃ ዕንጨት ደብዳቤ ይልኩ ነበር ።

ዕንጨት (ዕፀት)፡ ርጥብና ደረቅ ዛፍ ተቈርጦ ተፈልጦ ለቤት መሥሪያና ማገዶ የሚኾን (ትንሹም ትልቁም - "(ተረት)" - ከልጅ ' ኣትወት - ያወጣኻል በንጨት - በሰው ፡ ቍስል ዕንጨት ስደድበት - "(የጅራፍ ዕን ጨት)" - እጀታ - "(የጪስ ዕንጨት)" - ወገርት ") ።

ዕንፉጭ (ሐንፈጸ/ሕንፉጽ)፡ ነፋ ስና ብርድ የመታው ቀላል ፍሬ እኸል (መንሽ በተባለ ጊዜ ከገለባ ጋራ የሚኼድ - ሞኝ ሰውም ዕንፉጭ ይባላል ") ።

ዕኚ፡ ወንፈል ዐኘከ ። ዕ

ዕኛኪ፡ ታኝኮ የተጣለ (ብላቶ ምጣጭ ") ።

ዕኝ፡ ተባብሮ መብላትን የመንጋጋን ምስጢር ያሳ ያል ።

ዕኝ አለ፡ ድዱን ገለጠ አሰጣ (ጥርሱን አሳየ ሰውየው ዝንጀሮው ") ።

ዕኝ፡ ወንፈል የጕልበት ብድር "

ዕኝኝ ብላ፡ ከነሐሴ ፳፰ ቀን እስከ ፴ ባለማቋረጥ የሚዘንብ ዝናብ ወሊስ ።

ዕኝኝ አለ፡ ጨቀጨቀ ነዘነዘ (ነገር ") ።

ዕኝኝ፡ ጭቅጭቅ ንዝንዝ "

ዕኝክ (ሕኑክ)፡ የታኘከ የተበላ የተ መሰኳ የተመነዠኸ (ምንዥኸ ") ።

ዕኝክ አደረገ፡ ዐኘከ ።

ዕከማ፡ የማከም የማስታመም ሥራ ።

ዕከካም፡ ዕከክ ያለበት (ባለዕከክ - ዕከክ የያዘው የወረሰው ") ።

ዕከክ፡ ፎከት/ደረመን/ፈረሳቤት (የጥ ፍር ን ኪት - ዘዳ. ፳፰፥፳፯) ።

ዕክል፡ ዐዘን/ለቅሶ/ችግር ("እከሌን ዕክል ገባው አገኘው" እንዲሉ) ።

ዕክም አለ፡ ጸጥ አለ (ጨመተ ረጋ ከመታከም የተነሣ ") ።

ዕክም፡ የታከመ (መድኀኒት የተደረገ

ዕክምና (ሕክምና)፡ ሐኪምነት (ሐ ኪም መኾን ") ።

ዕወቅ (ዑቅ)፡ የቅርብ ወንድ ትእዛዝ አንቀጽ ("ተጠንቀቅ ተጠበቅ ") ።

ዕወቅልኝ፡ ባታውቅብኝ (ከሳሽና ተከሳሽ ለምስክር የሚያቀርቡት ጥያቄ - "(የልብ ዐውቃ)" - ሥልጡን አሽከር - "ቈነጨ ብለሽ ቍን ጨን" እይ ") ።

ዕውረ ልብ፡ አንዳች ዕውቀት የሌ ለው (ለጣዖት የሚሰግድ አረመኔ - ደንቈሮ ኣላ ዋቂ ልበ ዕውር ") ።

ዕውሪት (ዕውርት)፡ የታወረች ።

ዕውር (ሮች/ዕዉር)፡ የታወረ ዐይን የሌለው (በሰው ትከሻ እየተመራ የሚ ኼድ - "(ተረት)" - ዕውር ሲወበራ ከመሪው ይጣላ - ዕውር ያለበት ደብር ዓሣ ያለበት ባሕር ሳይበጠበጥ አያድር ") ።

ዕውር መሪ፡ ዕውርን የሚመራ ።

ዕውር መሪ)፡ ዕውርን በትከሻው የሚመራ።

ዕውር ዕከክ፡ እዥና መግል የሌ ለው ።

ዕውር፡ የጐለደፈ/ጐልዳፋ (ብርሃናዊ ጥፍሩን ያጣ ") ።

ዕውርነት፡ ዕውር መኾን ("(ዘካ. ፲፪፥፬)") ።

ዕውሮች (ዕዉራን/ዕዉራት)፡ ዐይኖቻቸው የታወሩ የተሰወሩ ወንዶችና ሴቶች ።

ዕውቀት (ቶች)፡ ዘዴ/ፈሊጥ/ ብልኀት/ፍልስፍና (ማወቅ ማስተዋል - "ብዙ ሰዎች ይመረምራሉ ዕውቀትም ይበዛል" - ዳን. ፲፪፥፬ - ዕውቀትና ፍጥረት አንድ ቀን ነው ") ።

ዕውቂያ፡ ልምድ/ማወቅ ("(መሳ. ፲፰፥ ፳፰)") ።

ዕውቅ (ዕዉቅ)፡ የታወቀ/የተለመደ ።

ዕውጪ፡ ዕሠይ ወሸን ።

ዕዛብ (ሕዛብ)፡ የጠፍር ቋድ (የል ጓም መያዣ መግቻ አራት ማእዘን - ሲበዛ ዕዛቦች ይላል ") ።

ዕዝ አለ፡ ጥዝ አለ (ጮኸ ንቡ ጥንዝዛው ተርቡ ዝንቡ ") ።

ዕዝል (ሕዙል)፡ የታዘለ (በዠርባ ላይ ያለ ልጅ - ወይም በሽተኛ ") ።

ዕዝል (ሕዝል)፡ የዜማ ስም (የሐ ዘን ዜማ - በመቤታችን ዠርባ የታዘለ የጌ ታችን ምሳሌ - ይኸውም ከአይሁድ የሚያሳ ዝን መከራ መቀበሉንና መሰቀሉን ያሳያል - ወርድ ንባብም የዕዝል ተከታይ ስለ ኾነ ዜማ ሐዘን ይባላል ") ።

ዕዝል፡ በጽፈት ዐናት የተደረበ ፊ ደል ጭረት ("የውጣ ዕዝል ቅጽል የላትም ") ።

ዕዝናት፡ ለሰው ዐዝኖ ተቈርቍሮ የሚ መክሩት ምክር ተግሣጽ ።

ዕዝን፡ የታዘነ ዐዘን ።

ዕየራ፡ ቅልቀላ ድብለቃ ።

ዕይራት፡ ቅልቅልነት ድብልቅነት ።

ዕይር፡ የታየረ ቀለም ጠገራ ባሩድ አ ቦልሴ ውጥንቅጥ ("(ሔኖ. ፲፬፥፫)" - ትርጓሜ) ።

ዕደላ፡ ማደል ።

ዕደና፡ ፍለጋ/ሽመቃ ።

ዕዳ (ዎች)፡ በቅጣትና በብድር በ ካሳ ምክንያት ለመንግሥት ላበዳሪ ለተበደለ የሚከፈል ገንዘብ ("ዕዳና ደም" - "ዱብ ዕዳ" እን ዲሉ - "(ተረት)" - ያባት ዕዳ ለልጅ የአፍንጫ ዕዳ ለእጅ ") ።

ዕዳ ሰርጉ፡ ተበድሮ የሚደሰት ።

ዕዳ፡ በቁሙ ዐደየ ።

ዕዳ በዕዳ ኾነ፡ በዕዳ ላይ ዕዳ መጣ ተጨመረ ።

ዕዳ በደል፡ የበደል ዕዳ ካሳ ።

ዕዳ ተሜዳ፡ ያልታሰበ ዕዳ ።

ዕዳ ኾነበት፡ መጣበት/ተደረገበት ።

ዕዳሪ አወጣ፡ ጨፈለቀ ።

ዕዳሪ ወጣ፡ ወገቡን ሞከረ/ኰሳ ።

ዕዳሪ፡ ውጭ ሜዳ አፍኣ ።

ዕዳሪ፡ ያልታረሰ መሬት ቀርጣ ጥጋት ።

ዕድለ ቢስ፡ ዕድለ መጥፎ ።

ዕድለኛ፡ ዝኒ ከማሁ (ባለዕድል) ።

ዕድላም፡ የታደለ ።

ዕድላት፡ የማደል/የመታደል ሥራ ።

ዕድል፡ ስጦታ/ዕጣ/ክፍል/መክፈልት ።

ዕድል የለሽ፡ ያልታደለ ።

ዕድል ፈንታ፡ የድርሻ ዕድል ("ዕድል ፈንታ ጥዋ ተርታ" እንዲሉ) ።

ዕድም (ቅጽል)፡ የታደመ/የተቀጠረ ("(የተቃጠረ)") ።

ዕድሞ፡ ያፈር ቤት—እድሞ ።

ዕድር፡ ስብሰባ ጽኑ ደንብ ("(ተረት)" - ያገር ዕድር ለንጉሥ ያስቸግር ") ።

ዕድር ገባ፡ ከዕድር ስለ ቀረ መቀጮ ከፈለ ።

ዕድርተኛ (ኞች)፡ ዕድር ያለው ባለዕድር ።

ዕድን፡ የታደነ/የተያዘ/የተወጋ/የተገ ደለ እንስሳ (ወይም ሥጋ ") ።

ዕድያት (ትግ)፡ የጥለት ስም (ብጫን መደብ አድርጎ ማንኛውንም ጥለት ያሳያል) ።

ዕድጋት (ኅድገት)፡ በጥለትና በቍ ቲት መካከል የተጣለ ማግ ።

ዕድጋት፡ ቈረጣ/ምለሳ ።

ዕድግ፡ የታደገ/የተመለሰ (ምልስ - የተገዛ ግዝ ") ።

ዕጀላ፡ ሽፈና/ጥቅለላ ።

ዕጅላት፡ ሽፍናት/ጥቅልላት ።

ዕጅል፡ የታጀለ/የተሸፈነ (ስልቻ ቅሪላ ቈርበት ደበሎ እጅ እግር ") ።

ዕጅብ፡ የታጀበ/የተከበበ/የታከበ (ክምቹ ዕጭቅ ") ።

ዕጅብኝ፡ ረፋድ (ከብት የሚመሰግበት ") ።

ዕገውጡ (ውፁአ ሕግ)፡ ሕገ ወጥ ።

ዕገዛ/ዕግዣ፡ የማገዝ/የመርዳት ሥራ ።

ዕጉም (ጐዣም)፡ የሙጥኝ።

ዕጉሥ፡ ታጋሽ (ግእዝ) ።

ዕግ፡ ሕግ/ደንብ/ውሳኔ ("መረን ") ።

ዕግል፡ የቂጥኝ ምላሽ።

ዕግል፡ ያትክልት እንቦቀቅላ (የተጫረ የተኰተኰተ ") ።

ዕግም፡ የታለመ (ደም የወጣው ") ።

ዕግሽ፡ ማቋቻ/መደቀኛ ("(አልቃሽ)" - እትስ ምን ልትኾናት ወንድም ምን ሊኾናት ከዕግሿ ላይ ዐፍሣ አንድብር ሲኾናት ") ።

ዕግት (ዕጉት)፡ የታገተ/የተከበበ/የ ተያዘ/የተወሰደ ።

ዕጎቻ፡ የዋስ ዕቃ ገንዘብ ከብት።

ዕጠ መሰውር (ዕፅ መሰውር)፡ አስ ማተኛን ከአጋንንት ጋራ አንድነት ያደረገውን ሰው ከመታየት የሚሰውር ዕጥ ("ባላገሮችም ጋኔን አንዳንድ ጊዜ በምትሀት ገዝፎ ሲታይ ዕጡን የጣለ ሰይጣን ይሉታል - ዕጥ የተባለም ርቀት ነው ") ።

ዕጠ ፋርስ (ዕፀ ፋርስ)፡ ከፋ ርስ አገር የመጣ ዕንጨት ("ተማሮች ቅጠሉን አፍልተው ከጤፍ እንጀራ ጋራ ፈትፍተው በቀመሱት ጊዜ አእምሯቸውን ለውጦ ማደሪያ ቸውን ያናግራል - ማብረሻውም የኑግ ልጥልጥ ወይም በሶ ነው ") ።

ዕጠ ፋርስ፡ የፍሬው ልብስ እሾኸ ያለበት ተክልነት የሌለው የዱር ዕንጨት ("ቅጠሉን በጎች ቢበሉት ራሳቸውን ያዞራል - ሰውም ቢቀምሰው ያሳብዳል - ባላገሮችም ዐጤ ፋሪስ ይሉታል - ይህ ኹለት ዐይነት ዕን ጨት ባገዳ በቅጠል በፍሬ ልዩ ሲኾን ልብን በመንሣት ስለ ተባበረ ባንድ ስም ተጠራ - በካህናት ዘንድ ግን ፪ኛው ካ፩ኛው ተለይቶ አስተናግር ይባላል - "ነገረን" እይ ") ።

ዕጡ ዱብ አለ፡ ደነገጠ (ክው አለ - ውቃቢ ራቀው ") ።

ዕጡብ (ዐጸበ/ዕጹብ)፡ ድንቅ/ግ ሩም/ልዩ ("ቅጽል ሲኾን ዕጡብ ብልኅት ዕ ጡብ ነገር ያሠኛል - ዕጡብ ድንቅ ቢል የ ድንቅ ድንቅ ማለትን ያሳያል ") ።

ዕጢ (ኀጠጠ/ኅጢ)፡ በገላ ውስጥ ያለ ዕትራት (ቋር - የሥጋ ቅንጣት ጓጓላ ") ።

ዕጣ (ዐፀወ/ዕፃ)፡ ዐጪርና ቀጪን ዕንጨት (ከመካከለኛ ጣት የሚበልጥ - በክ ፍያ ጊዜ በእያንዳንዱ ሰው ዕድልና ድርሻ ላይ የሚወድቅ - ሲበዛ ዕጣዎች ይላል - በእስ ራኤልም መንግሥት ክፉ የሠራ ሰው ዕጣ ይወድቅበት ነበር - ኢያ. ፯፥፲፰፡ ፩ሳሙ. ፲፬፥፵፪፡ ዮና. ፩፥፯ - "ዕጣ በድግጣ" እንዲሉ) ።

ዕጣ ሑዳድ፡ ላንድ ገባር በዕጣ የ ተሰጠ የሑዳድ ድርሻ ።

ዕጣ ሰበረ፡ ዕጣ አዘጋጀ (ምልክት' አደረገበት ") ።

ዕጣ ተጣጣለ፡ ዕጣ ዕጣ ለዚህ ጌታ ይውጣ ተባባለ ("(ዐብድ. ፩፥፲፩፡ ማቴ. ፳፯፥፴፭)") ።

ዕጣ፡ ዕጣ ያረፈበት የወደቀበት ፈ ንታ ።

ዕጣ ወጣ፡ ድርሻው ለባለዕድሉ ።

ዕጣ ወጣለት፡ አንድ ነገር አገኘ (ተሾመ ተሸለመ ") ።

ዕጣ ወጣበት፡ ለቅጣት ለሞት ተ ወሰነ ።

ዕጣ ጣለ፡ በማንኛውም ዕቃና በቅ ርግን ሥጋ ላይ አስቀመጠ ።

ዕጣቢ፡ የልብስ የዕቃ እድፍ ("ተስ ዐቱ ቅዱሳን ከደብረ ሲና የመጡ የኹለት መነኮሳት እግር ዕጣቢ ጠጡ - መነኮሳቱም ቅ ዱስ ሚካኤልና ቅዱስ ገብርኤል ናቸው ይ ባላል ") ።

ዕጣነ ሞገር፡ የቅኔ ስም (በቅዳሴ መጨረሻ የሚቀኙት ፱ኛ ቅኔ ኹለት ዐይነት ዜማ ግእዝና ዕዝል ያለው - "ወገረ" ብ ለኸ "ሞገርን" ተመልከት ") ።

ዕጣን (ሕፃን)፡ በቁሙ ዐራስ ፥ ጨ ቅላ ርጥብ ለጋ ትንሽ ልጅ (ማሞ ማሚት ") ።

ዕጣን (ኖች)፡ ሽታው የሚጣፍጥ የዛፍ ሙጫ ("ዕንጨቱ በውጋዴና በመርሐ ቤቴ በረሓ ይገኛል ") ።

ዕጥ (ዕፅ)፡ ዕንጨት/ዛፍ (ትልቁም ትንሹም ርጥቡም ደረቁም ") ።

ዕጥ፡ የክታብ ውስጥ ታናሽ ዕንጨት ።

ዕጥ የኾነ ስምጥ፡ ድንገት የ ጠፋ ነገር የደረሰበት ባይታወቅ ("ዕጥ የኾነ ስምጥ" ይባላል - ዕጥ ቅለትን "(ቅጠልነትን)" ስምጥ ክብደትን "(ደንጊያነትን)" ያሳያል - ነፋስ ይውሰደው ውሃ ይብላው አልታወቀም ማለት ነው ") ።

ዕጥር (ኅጥር)፡ የሽቱ ስም (ማንኛ ውም ሽቱ - ባረብኛ ዐጥር ይባላል - "ኅጥርን" ተመልከት ") ።

ዕጥር (ሕጸር)፡ የታጠረ/የተከበበ ።

ዕጥር፡ ማጠር ።

ዕጥር ምጥን አለ፡ ረዥም ወይም ዐጪር ሳይኾን መካከለኛ ድልድል ኾነ ።

ዕጥር አለ፡ ዐጠረ ።

ዕጥበት፡ ዐጠባ/መታጠብ ።

ዕጥቤ፡ ዐጠብ ።

ዕጥብ (ኅፁብ)፡ የታጠበ/ጥሩ/ጸዐዳ ።

ዕጥብ ያለ፡ ዋና ሌባ = ልብስ ሲታ ጠብ ከእድፍ እንዲለይ (ከጨዋነትና ሠርቶ ከ መብላት የራቀ ማለት ነው ") ።

ዕጥብጣቢ፡ የብዙ ሸማና ዕቃ የዕጣቢ' ።

ዕጥጥ ሙጥጥ አለ፡ ጕድል ጥርግ ።

ዕጥጥ፡ ዝኒ ከማሁ ።

ዕጥፋት (ቶች)፡ የማጠፍ የመታጠፍ አኳዃን (ቅልብሳት ቅንፋት - የልብስ የቈዳ ስብራት ") ።

ዕጥፍ (ዕጹፍ)፡ የታጠፈ ጥንድ (ነ ጠላ ያይዶለ ልብስ ወይም ሌላ ነገር - ካህ ናት ግን ዕጽፍ ይላሉ ") ።

ዕጥፍ አለ፡ ታጠፈ ።

ዕጥፍ አደረገ፡ ዐጠፈ ።

ዕጥፍ ዘርጋ አለ፡ እየታጠፈ ተ ዘረጋ (ጣቱ የጐመኑ ትል ") ።

ዕጥፍ ድርብ (ምክዕቢት)፡ ኹለት እጥፍ ። ዕጥፍ አራት እጅ ።

ዕጥፍጥፍ አለ፡ ተጣጠፈ ።

ዕጥፍጥፍ፡ የተጣጠፈ ።

ዕጦተኛ፡ ችግረኛ ።

ዕጦት (ኅጥአት)፡ ማጣት/ችግር/ድ ኸነት ።

ዕጨ፡ የዕጨጌ ከፊል ("ዕጨ ዮሐንስ ዕጨ ዕንባቆም" እንዲሉ) ።

ዕጨጌ (ዎች/ሕፁየ ጌ)፡ የም ድር ዕጮኛ (ሊቀ ካህናት - ጳጳሳት - መንፈሳዊ ሹም - ባለሢሶ መንግሥት - የደብረ ሊባኖስ ኣበ ምኔት - "(የገዳም ኣባት)" - በነብሪድ ፈንታ የገባ - ይህ ስም የተዠመረው ባጤ ይኩኖ አምላክ ዘመን ነው - በግእዝ ሐፄጌ ይባላል - አላዋቆች ግን ጮጌ ከማለት ከወላምኛ የመጣ ነው ይላሉ - "ጌን ንቡረ እድን" ተመልከት ") ።

ዕጨጌ፡ አቡን ጳጳስ ("(ግጥም)" - መኳንንቱ ሠለጠኑ የወጌን አገር ለመኑ - እኔ የምፈራው ይህነን ካቡን በላይ መኾን ") ።

ዕጨጌ፡ የምድር ዕጮኛ—ዐጪ ።

ዕጨጌነት (ግነት)፡ ዕጨጌ መኾን (መንፈ ሳዊና ሥጋዊ ሹመት ደርቦ መያዝ ") ።

ዕጨጌነት ከሚስት፡ ዐጤ ይኩኖ አምላክን ያነገሡ ፪ኛው ተክለ ሃይማኖት ባለ ሕግ ነበሩና ሚስታቸው ከሞተች በኋላ በደ ብረ ሊባኖስ መንኵሰው ዕጨጌ ስለ ኾኑ አቦ ብላት ዕጩጌነት ከሚስት ይሏቸዋል ("ኪ ወ ክ ") ።

ዕጩ (ሕፁይ)፡ የታጩ (ለቁም ነገር የታሰበ - ሲበዛ ዕጩዎች ያሠኛል ") ።

ዕጩ (ዕፄሁ)፡ ያ ዕጭ (የርሱ ዕጭ ") ።

ዕጩ፡ ትሉ—ዕጭ ።

ዕጭ (ጮች/ዐፀየ/ተላ/ዕፄ/ትል)፡ የንብና የተርብ የጥንዝዛ ዕንቍላል ቅርጽ አበጅቶ እስኪንቀሳቀስና ክንፍ እስኪ ያወጣ ድረስ ዕጭ ይባላል ("ትል ማለት ነው ") ።

ዕጭ አዋለ፡ ሠራ/አበጀ/አተላ ።

ዕጭ ጐመጭ፡ የጐመጭ ዕጭ (ወ ይም ዕጭ ያለበት ጐመ ") ። "ጐመጭን" ተመ ልከት ።

ዕጭቅ፡ የታጨቀ/የተከተተ (ዕጅብ ቅ ጠል ወይም ሌላ ") ።

ዕጭዳት፡ የማጨድ የመታጨድ ኹ ኔታ (የማጭድ ቅሬታ ") ።

ዕጭድ (ዕጹድ)፡ የታጨደ/የተቈ ረጠ (ቍርጥ - "ጭድን" አስተውል - "ዕጭድ አደረገ" - ቍርጥ ቡጭቅ አ ደረገ ") ።

ዕጮኛ (ኞች)፡ ሴት ያጨ ጕል ማሳ (ለባል የታጨች ልጃገረድ - ማቴ. ፩፥፲፮፥፲፰) ።

ዕፀ ሕይወት፡ በገነት የሚገኝ ("የሕ ይወት ዛፍ የሥጋ ወደሙ ምሳሌ - "ሲሎንዲ ስን" እይ ") ።

ዕፀ ልቡና፡ ዕውቀትን ማስተዋልን የሚገልጥ ።

ዕፀ መስቀል፡ የመስቀል ዕንጨት ።

ዕፀ መድኀኒት፡ ዝኒ ከማሁ ለዕፀ ሕይወት ።

ዕፀ ሞት፡ መርዝነት ያለው ዛፍ (ሰውን የሚገድል ") ።

ዕፀ ሳቤቅ፡ ቧሔ ዐረግ ።

ዕፀ በለስ፡ የበለስ ዕንጨት ።

ዕፀ ተከዚ፡ አሓያ ወይም ሌላ ።

ዕፀ አእምሮ፡ በለሶን ።

ዕፀ ጥበብ፡ የገነት በለስ ።

ዕፀ ፋርስ፡ ቅጠል—ዕጥ ።

ዕጹብ፡ ቃለ አንክሮ ።

ዕጹብ፡ ድንቅ ጭንቅ ጥብ ።

ዕፅ፡ ዕንጨት ዛፍ (ርጥቡም ደረቁም ") ።

ዕፅ ከንቱ፡ ጧት ይበቅልና ማታ የሚደርቅ ("(መዝ. ፮፥ ፮)") ።

ዕጽፍ፡ የታጠፈ ጥንድ ዕጥፍ ።

ዕፍረተ ሥጋ (ኀፍረተ ሥጋ)፡ የወንድና የሴት ብልት ሲያዩት የሚያሳፍር ("(፩ቆሮ. ፲፪፥ ፳፫)") ።

ዕፍረተ ቅል፡ የፍርሀት የማፈር ቅል (የምሳሌ አነጋገር - ቅል ሠም ዕፍረት ወርቅ ነው - እከሌ ዕፍረተ ቅሉን ሰብሯል "(ይሉኝ አይል ኾኗል)" እንዲሉ - ዳግመኛም ቅል ራስ ዕፍረት ይሉኝታ ይኾናል ") ።

ዕፍረተ ቢስ፡ ሰውን የማያፍር (የዶሮ ዐይን የበላ ") ።

ዕፍረቱን ጣለ፡ ገለጠ ተጋለጠ ።

ዕፍረት (ኀፍረት)፡ ማፈር (ውርደት ፍራት ገመና ነውር - መዝ. ፻፴፪፥ ፲፰) ።

ዕፍረት፡ አባለ ዘር ሕልጽ ("(ዘሌ. ፲፰፥ ፮—፲፱)") ።

ዕፍረት የለሽ፡ ግንባረ ደረቅ ።

ዕፍኝ (ኞች/ሕፍን)፡ ኹለት ውስ ጥ እጅ ጐን ለጐን ባንድነት ሲገጥም ዕ ፍኝ ይባላል ። በዱር ያለ ሰው በዕፍኙ ውሃ ይጠጣል ። ለዶሮ እኽል በዕፍኙ ይሰጣል ። "ጥርኝን" ተመልከት ።

ዕፍኝ፡ ፪ ጥርኝ ፩ ድብልዝኝ ።

ዕፍኝ፡ በዕፍኝ የተያዘ የተለካ ("አንድ ዕፍኝ እኸል" እንዲሉ) ።

ዖ፡ ስመ አምላክ (ደኃራዊ ኋለኛ መጨረሻ - "አልፋን" ተመልከት - አለፈ ") ።